| | |
| | |
| | Lo sagliemmanco falluto, Napoli, s.e., 1724 |
| | a cura di Concetta Gallo |
| |
| |
| |
|
| |
| | ATTO I |
| |
| | SCENA PRIMMA |
| |
| | Arba, e Cortiglio dell’Alloggiamiento. |
| | LUCCIO vestennose, e po PAGLIACCIO co na valice ncuollo, e no mozzone allommato mmano. |
| |
| | LUCCIO |
| | Te sbrighe, o non te sbrighe? |
| | PAGLIACCIO |
| | So’ sbrigato. (da dinto.) |
| | LUCCIO |
| | E quann’jesce? |
| | PAGLIACCIO |
| | Mo’ venco (atta che furia! |
| | Pare, che tenca lo remmedio ncuorpo.) |
| | Eccoce ccane. |
| | LUCCIO |
| | Stuta sta cannela. |
| | PAGLIACCIO |
| 5 | Che buo’ stotà? na meoza; c’haje golio |
| | De farme ntroppecare a qua’ breccella, |
| | Che m’havesse a smaglià la catenella? |
| | LUCCIO |
| | Che breccia? che catena? ancora duorme? |
| | No mmi’, ca schiara juorno? stuta, stuta. |
| | PAGLIACCIO |
| 10 | Tu proprio vuo’, che piglia quatto butte? |
| | Mo’ la stotammo bona notte a tutte. |
| | LUCCIO |
| | Sienteme na parola. |
| | PAGLIACCIO |
| | Attacca a curto, |
| | ca sta valice pesa. |
| | LUCCIO |
| | Va a la varca, |
| | Ddo’ jettemo jersera; |
| 15 | Conzegna chesta, e torna de carrera. |
| | PAGLIACCIO |
| | E chesto che bo’ dire? |
| | LUCCIO |
| | Ca me voglio partire pe Ssalierno. |
| | PAGLIACCIO |
| | Vuo’ partì pe Ssalierno! pe cche fine? |
| | Lassame posà chesta; che d’è stato? |
| | LUCCIO |
| 20 | Me voglio zeffonnare da sto Munno. |
| | Si no mmasta da ccane. |
| | PAGLIACCIO |
| | E Tommasina? |
| | LUCCIO |
| | Non c’è cchiù Tommasina; essa m’ha ditto, |
| | Che sfratta, e me l’hà ditto ajere appunto. |
| | PAGLIACCIO |
| | Contame meglio, comme va sso cunto. |
| |
| | SCENA II |
| |
| | TOMMASINA da lo barcone, e li stisse. |
| |
| | TOMMASINA |
| 25 | Che notte è chesta? aimmè, chi pò dormire? |
| | Chi lo ssape si Luccio s’è partuto? |
| | PAGLIACCIO |
| | Ed essa t’have ditto, che te parte? |
| | LUCCIO |
| | Comme lo buo’ sentire? |
| | PAGLIACCIO |
| | Nce lo bole. |
| | Quanta vote haggio ditto: iammoncenne; |
| 30 | Da chesta che ne spiere? e tu haje ncocciato; |
| | Pigliate chesto, e spanne sso ffilato. |
| | TOMMASINA |
| | (Sento parlà cca bascio, chi saranno?) |
| | LUCCIO |
| | No mme nfettare cchiù; vuo’ che me scanno? |
| | TOMMASINA |
| | (Me pare, che sia Luccio) chi è llà bascio? |
| | PAGLIACCIO |
| 35 | Uh teccotell’attiempo. |
| | LUCCIO |
| | E chi vo’ essere |
| | No scuro, no scontento, no mmarditto. |
| | TOMMASINA |
| | Ah si Luccio, tu si’, parla cchiù zitto. |
| | Che staje facenno lloco? co chi staje? |
| | LUCCIO |
| | Co Marcantonio, ed aspettava a buje |
| 40 | Pe ve dicere addio. |
| | TOMMASINA |
| | Mo’, mmo’ scenno. |
| | LUCCIO |
| | Vattenne, e torna priesto. |
| | PAGLIACCIO |
| | Che sserve, ca m’abbio, mo’ faje sta pace. |
| | LUCCIO |
| | Io non saccio, che pace? tocca tocca; |
| | La sento, pe le fa na ngioriata. |
| | PAGLIACCIO |
| 45 | Ma po te vive l’acqua percantata. |
| |
| | Vi’ ca la sgarre, |
| | No nce parlare. |
| | Ca na fegliola |
| | Co na parola |
| 50 | Te nce sa stare. |
| | Co no squasillo |
| | Co no chiantillo |
| | Hà tanta forza |
| | De te spallà. |
| 55 | Vi’ ca la sgarre, no nce parlà. |
| |
| | LUCCIO |
| | No mme faccio sbotà, ca so’ mparato. |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Lo nnammorato |
| | Lo ssaje comm’è? |
| | Siente si Luccio; |
| 60 | È comm’a Ciuccio |
| | Ch’è carrecato, |
| | Si vo’ fermare |
| | Sente di’ arre. |
| | Si vo’ toccare |
| 65 | L’è ditto: uscè |
| | O ntorza, o storza |
| | A boglia d’aute semp’ha da fa. |
| |
| | SCENA III |
| |
| | TOMMASINA abbascio, e LUCCIO. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Comm’accossì de botta, |
| | Luccio, te vuo’ partire? |
| | LUCCIO |
| | E che mme serve |
| 70 | A fa lo cuollo luonco, ed a morire |
| | Nnanz’a te desperato? |
| | E tanto cchiù, c’ajere m’haje cacciato. |
| | TOMMASINA |
| | Io non t’haggio cacciato; t’haggio ditto |
| | Ca si patisce tanto, |
| 75 | Ed aspettà non puoje, che fa la sciorte, |
| | Tu lassame connio; |
| | Voglio lo bene tujo cchiù de lo mio. |
| | LUCCIO |
| | Che buo’ c’aspetta cchiù, si la speranza |
| | M’have ghiuse le pporte; e tu pescraje |
| 80 | Te mmarite co Pippo? |
| | TOMMASINA |
| | E chi l’ha ditto? |
| | Quant’acqua hà da passà. |
| | LUCCIO |
| | Non sia pescraje, |
| | Sia nfra quinnece juorne, nfra no mese, |
| | Sia nfra n’Anno, vuo’ cchiù? semp’è lo stisso, |
| | Tu depienne da patreto, |
| 85 | Chist’è ncocciato, a Pippo te vo’ dare; |
| | Addonca, che mme serve st’aspettare? |
| | TOMMASINA |
| | Ma chi sa, che pò essere nfra tanto? |
| | Io non lasso de fa chello, che pozzo |
| | P’accattivarme patremo; e già spero |
| | LUCCIO |
| 90 | Che buo’ sperà, bon’ora? So’ sei mise, |
| | Che stonco a sto martirio, e non faje niente, |
| | Addio figliola, statte allegramente. |
| | TOMMASINA |
| | Luccio, ed haje core |
| | Lassarme nnitto nfatto? |
| | LUCCIO |
| 95 | E tu haje core vederme fa lo tratto? |
| |
| | Lo mmorire appoco appoco |
| | Cchiù stentata fa la morte; |
| | E chi mpietto ha n’arma forte |
| | Tutto nziemo vo’ morì. |
| 100 | S’auza priesto da lo juoco |
| | Chi jocanno ng’hà perduto, |
| | Ca lo stare llà speruto |
| | Cchiù li flate fa venì. |
| |
| | SCENA IV |
| |
| | TOMMASINA, e DIANORA, ch’esce da la Casa. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Già se n’è ghiuto; oddio, comme no mmoro |
| 105 | A sta partenza amara? o Luccio, Luccio, |
| | Accossì tu me lasse? ah Turco, ah Moro? |
| | DIANORA |
| | Bonnì sia Tommasina, |
| | Accossì priesto ne?... che d’è, tu chiagne? |
| | E pecché gioja mia? |
| | TOMMASINA |
| | Perché so’ nnata |
| 110 | Pe campare, e morire desperate. |
| | DIANORA |
| | Comm’a dire? che passe? |
| | TOMMASINA |
| | Ah mamma mia, |
| | Ca da mamma te stimo, haggio perduto |
| | Lo core mio; Luccio s’è partuto. |
| | DIANORA |
| | S’è partuto? |
| | TOMMASINA |
| | Gnorsì. |
| | DIANORA |
| | Pe ddo’. |
| | TOMMASINA |
| | Che saccio. |
| | DIANORA |
| 115 | E perché? |
| | TOMMASINA |
| | M’have ditto |
| | Ca vedè no mme pote mmano a Pippo. |
| | DIANORA |
| | Ma, figlia mia, si’ stata capotosta, |
| | Non t’haggio ditto sempre nguadiatillo |
| | Annascuso de patreto? |
| | TOMMASINA |
| | Non pozzo. |
| | DIANORA |
| 120 | Perché non puoje? sta scusa, è troppo fredda. |
| | TOMMASINA |
| | Non pozzo dire tutto. |
| | DIANORA |
| | Dinne chello, che puoje. |
| | TOMMASINA |
| | Sacce ca Luccio |
| | È nato galantommo, hà patre ricco, |
| | E s’è finto pe mmene Sagliemmanco. |
| | DIANORA |
| 125 | Uh che me dice, te! Secota appriesso. |
| | TOMMASINA |
| | S’io me lo piglio senza, che bo’ patremo, |
| | Me cacciarria de Casa, e senza niente, |
| | Lo patre sujo ll’odiarria a mmorte, |
| | E tanno, che facimmo? |
| 130 | De meseria, e de famme morarrimmo. |
| | DIANORA |
| | Dice buono; ma zitto, |
| | Lassa fa a mme co patreto. |
| | TOMMASINA |
| | Che serve, |
| | Si Luccio se n’è ghiuto? |
| | DIANORA |
| | Eh no, ca vene, |
| | N’hà piede pe ffoì, chi vole bene, |
| 135 | Va saglietenne va, ch’è piso mio |
| | D’acconcià ssa valanza. |
| | TOMMASINA |
| | Ma pise no nce mette la speranza. |
| |
| | Si no sciore, o na chianta è seccata, |
| | Miettec’acqua, fa chello che buoje, |
| 140 | No la puoje |
| | Maje cchiù sorzetà. |
| | Già la sciorte m’hà ll’arma levata, |
| | Ca m’ajute, che pozzo sperare, |
| | Si a campare |
| 145 | Non pozzo tornà? |
| |
| | SCENA V |
| |
| | DIANORA, e FRABBIZIO da la Casa. |
| |
| | DIANORA |
| | Ssa figliola m’hà proprio affattorata: |
| | Ed io me sento spegnere le ccarne |
| | Quanno la vedo affritta; Luccio puro |
| | Me va a lo genio, e tanto voglio fare, |
| 150 | Che s’hanno tutte duje da nguadiare |
| | Uh te lo sso Frabbizio attiempo attiempo. |
| | Si Frabbizio bonnì. |
| | FRABBIZIO |
| | Bacio la mano |
| | Mia Signora. |
| | DIANORA |
| | Che d’è? troppo pe ttiempo |
| | Ascite stammatina. |
| | FRABBIZIO |
| | Un gran negozio |
| 155 | No mm’hà fatto dormir cotesta notte. |
| | DIANORA |
| | Comm’a ddi’? |
| | FRABBIZIO |
| | Pe ppenzare a un matrimonio. |
| | DIANORA |
| | Si è lezeto, di chi? de Tommasina? |
| | FRABBIZIO |
| | Costei l’hò mmaritata: è un altro affare. |
| | DIANORA |
| | L’havite mmaretata? co nzalute, |
| 160 | Mo’ scialammo a confiette; chi le date? |
| | FRABBIZIO |
| | Pippo, che m’hò cresciuto come un figlio. |
| |
| | SCENA VI |
| |
| | NICOLETTA a lo barcone, e li stisse. |
| |
| | NICOLETTA |
| | (Zijemo co Dianora fa conziglio!) |
| | DIANORA |
| | E perché no le date lo sio Luccio? |
| | Ch’è cchiù bello, cchiù addotto, e aggraziato? |
| | FRABBIZIO |
| 165 | Primma, che Luccio ncasa mia venesse, |
| | A Pippo io ci mpegnò molte promesse, |
| | E po tenco m’penziero de Sposare |
| | Luccio con mia nipote Nicoletta. |
| | NICOLETTA |
| | (Oh che te sia ssa lengua benedetta.) |
| | DIANORA |
| 170 | Me faccio maraviglia, |
| | Stime cchiù na nepota, che na figlia. |
| | FRABBIZIO |
| | Che buo’, che benca meno de parola? |
| | Sarrebbe un grand’errore, |
| | Che l’Anonimo fosse mancatore. |
| | DIANORA |
| 175 | Vi’ che ffaje, ca me pare |
| | Che figlieta speresca appriesso a Luccio; |
| | Chi lo ssa che pò fare, |
| | Che non te metta ncapo no Cappuccio? |
| | FRABBIZIO |
| | A mme Cappuccio, a me? poter di Bacco, |
| 180 | L’ammazzarebbe; o puro |
| | La sfrattarria di Casa nuda, e cruda, |
| | Che manco le darrei |
| | Pe dote soja li secreti miei. |
| | DIANORA |
| | Ma sarria chesto troppo canetate. |
| | NICOLETTA |
| 185 | (Chi nce la mette a chesta |
| | A bolè sconcecà la sciorte mia? |
| | Che se rompa lo cuollo, vi’ c’arpia!) |
| | FRABBIZIO |
| | No cchiù, parliamo d’altro; che facimmo |
| | De lo trattato nuostro? |
| | DIANORA |
| | Qua’ trattato? |
| | FRABBIZIO |
| 190 | De le nnozze future. |
| | DIANORA |
| | Che nozzole ammature vaje cercanno? |
| | Mmarita primmo figlieta, e nepoteta; |
| | Quanno te si’ sbregato, |
| | Negoziammo nziemo. |
| | FRABBIZIO |
| | E perché adesso |
| 195 | No lo ffacimmo mo’? |
| | DIANORA |
| | Voglio vedere |
| | Chi mmarite co figlieta. |
| | FRABBIZIO |
| | Non t’haggio ditto, ca le donco Pippo? |
| | DIANORA |
| | Ed io non t’aggio ditto, dalle Luccio? |
| | FRABBIZIO |
| | Ma lei farrà trattareme da Ciuccio. |
| | DIANORA |
| |
| 200 | O ciuccio, o cavallo |
| | Volimmo sso gusto, |
| | Si no, ca sto fusto |
| | Frabbizio ha da fa. |
| |
| | FRABBIZIO |
| |
| | Voi siete un mitallo |
| 205 | Qual’ora incocciate; |
| | Non tanto, fermate |
| | Dianora, chi sa. |
| |
| | FRABBIZIO |
| |
| | Ci voglio penzare. |
| |
| | DIANORA |
| |
| | Che tanto penzare? |
| 210 | Resuorvem’a pprimmo. |
| |
| | FRABBIZIO |
| |
| | Vedimmo, farrimmo. |
| |
| | DIANORA |
| |
| | Si no lo buo’ fare, |
| | Non serve a mpecà. |
| |
| | FRABBIZIO |
| |
| | Vedremo di fare; |
| 215 | Quarcosa sarrà. |
| |
| | SCENA VII |
| |
| | NICOLETTA, e FRABBIZIO. |
| |
| | NICOLETTA |
| | Gnorezì, gnorezì? |
| | FRABBIZIO |
| | Che ci è figliola? |
| | NICOLETTA |
| | Sentite na parola. |
| | FRABBIZIO |
| | Eccoci quivi. |
| | NICOLETTA |
| | Che v’ha ditto Dianora? |
| | FRABBIZIO |
| | Nulla, niente. |
| | NICOLETTA |
| | No ve serve a nnasconnere, |
| 220 | C’haggio sentuto tutto: |
| | Decite a ssa maddamma, |
| | C’attenna a li guaje suoje, e che no mmaa |
| | Froscianno le cecale. |
| | FRABBIZIO |
| | Tu che d’haje? |
| | NICOLETTA |
| | Che boglio havere cchiù? che nc’entra chessa |
| 225 | A levarme de mente |
| | Che non me date Luccio? |
| | FRABBIZIO |
| | E chi la sente? |
| | NICOLETTA |
| | Chesto vorria vedè, ca no mme scaso |
| | Co Tommasina, e ad essa la stravise? |
| | FRABBIZIO |
| | Che d’è? fusse mpazzuta |
| 230 | Fatte li fatte tuoje, ca nce penz’io. |
| | Figne, ca fegno io puro, |
| | C’haggio li fine mieje; colei sta ricca, |
| | S’hà scresciuto Cecella, io vao penzanno |
| | De fare co no tratto schiacco, e Donna; |
| 235 | Di sposar la figliola, e di schiaffarme |
| | Dint’a la Casa, e fareme patrone; |
| | E perciò la ncenzeo. |
| | NICOLETTA |
| | Chesto sarrà cchiù ppeo, |
| | Ca vuje pe chisso fine, che tenite, |
| 240 | Sotta ve mettarrite. |
| | FRABBIZIO |
| | No, no, ca non son tanto sempliciotto |
| | Va saglietenne, agghiusta li vasette |
| | Del balzamo simpatico; |
| | Mmparateve le pparte, ca sta sera |
| 245 | S’hà da fa la Commeddia, e si mme resce, |
| | Figliole scialarrite a carne, e pesce. |
| | NICOLETTA |
| | Haggio rotta co ziiemo sta lanza; |
| | E pocca è a boglia mia, a Tommasina |
| | Voglio scarfà l’arecchie, e sta vecchiazza, |
| 250 | Si ng’hà fortuna provarrà la mazza. |
| | Ah Luccio, Luccio mio, gioja speranza, |
| | Pe tte sera, e matina |
| | Io sto dint’a lo fuoco; ed a sto core |
| | Tutto lo nfierno sujo ng’ha puosto Amore. |
| |
| 255 | Non è tanto na mamma gelosa |
| | De lo figlio, che tene a lo pietto, |
| | Quanto sonco gelosa de te. |
| | St’arma mia pe tte n’arreposa, |
| | Nzi’ a lo viento me dace sospetto |
| 260 | Ma chi sape si pienze tu a mme. |
| |
| | SCENA VIII |
| |
| | PIPPO da la cammera soja. |
| |
| | PIPPO |
| | Sta zannaria de Luccio, e Tommasina |
| | Va piglianno de vizio, |
| | Io non porto cchiù ncuollo, |
| | E stonco pe le fa na menechina. |
| 265 | Voglio parlà a Frabbizio, |
| | Che la scompa sta baja, che ne l’abbia, |
| | Si no mmo’, che lo zollo: |
| | O puro che mme dia |
| | Pe tutta craje la figlia. |
| 270 | E fenimmo sta vernia, e sta schiattiglia. |
| | Ma scenne Tommasina co Cecella: |
| | Chi sa che bene a fare; |
| | Qua mmasciatella non porrà mancare. |
| |
| | SCENA IX |
| |
| | TOMMASINA, CECELLA, e PIPPO. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Scinne priesto. |
| | CECELLA |
| | E che buoje? |
| | TOMMASINA |
| | Va jesce a chiazza. |
| 275 | Assettate lo vascio de Teresa, |
| | Vide si passa Luccio, |
| | Fallo venì, ca ll’haggio da parlare. |
| | PIPPO |
| | (Vi’ s’è comme dich’io, ca non pò stare?) |
| | CECELLA |
| | E nc’è pressa de chesto? |
| | TOMMASINA |
| | Sì. |
| | CECELLA |
| | Mannaggia |
| 280 | Io m’haggio da mparare |
| | La parte pe sta sera, e tu me scuonceche. |
| | TOMMASINA |
| | Na mez’ora che d’è? va ca mo’ tuorne. |
| | Io te tenco la parte, e priesto priesto |
| | Te mpare ss’autro riesto. |
| | CECELLA |
| 285 | Gnorsì, tu dice buono, ca la saje; |
| | Io m’haggio da mparare doje facciate, |
| | E si non dico buono, me sbreogno; |
| | Né Patreto me dace lo ventaglio, |
| | Che m’hà prommiso. |
| | TOMMASINA |
| | Te lo donco io, |
| 290 | Va vance core mio. |
| | CECELLA |
| | Mo’ nce vao, |
| | Ma tieneme sta parte, |
| | Vide si dico buono st’arietta. |
| | TOMMASINA |
| | Addove stace? |
| | CECELLA |
| | Proprio a sta chiavetta. |
| | TOMMASINA |
| | Di’ priesto, e po vattenne. |
| | PIPPO |
| 295 | (Vi’ che furia, che tene, già se mpenne.) |
| | CECELLA |
| |
| | Na figliola tennerella, |
| | Nzemprecella comm’a mme, |
| | Si accommenza a fa l’ammore, |
| | Sente già dint’a lo core |
| 300 | Freccecà na cosa nova, |
| | Che la prova, |
| | E no la sa e la sente sospirà. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Te pigliate la parte ca vaje bona. |
| | CECELLA |
| |
| | Se lammenta nott’e ghiurno, |
| 305 | Ma non sape a ddi’ perché? |
| | Vo’ spià, ma n’have scuorno; |
| | Se conzumma lo cerviello, |
| | E borria no gioveniello |
| | Pe poterselo mparà |
| 310 | Ma no nc’è chi ce lo dà. |
| |
| | PIPPO |
| | Ferma, addo’ vaje? |
| | TOMMASINA |
| | Aimmè fortuna, |
| | Vi’ chisto che farrà, si m’hà sentuta. |
| | PIPPO |
| | Tieme’: comm’è sparuta! |
| | E be’ sia Tommasina, che te pare. |
| 315 | Va bona sta facenna? |
| | TOMMASINA |
| | Qua’ facenna? |
| | PIPPO |
| | Che nn’haje da fa de Luccio? |
| | TOMMASINA |
| | M’have da conzertare. |
| | PIPPO |
| | Ed io so’ muorto? |
| | TOMMASINA |
| | Lo ssaccio, ca si’ bivo; ma tu saje, |
| | C’a conzertare poca grazia ng’haje. |
| | PIPPO |
| 320 | Poca grazia! è lo vero; eh, ca sacc’io, |
| | Perché te spiace lo conzierto mio. |
| | TOMMASINA |
| | Che buo’ sapè? te suonne? a chillo tocca, |
| | C’hà stiso lo soggetto; accossì bole |
| | Lo ghiusto, e la creanza. |
| | PIPPO |
| | Cierto, cierto, |
| 325 | Ma sto pe sconzertarve sso conzierto. |
| |
| | SCENA X |
| |
| | NICOLETTA de banna, e li stisse. |
| |
| | NICOLETTA |
| | (Chiste c’hanno cca bascio?) |
| | TOMMASINA |
| | Che conzierto, e sconzierto vaje vennenno? |
| | Se pò sapè che buoje! |
| | PIPPO |
| | Tu no la scumpe, |
| | La zannaria co Luccio, e io ng’arremmedio. |
| | TOMMASINA |
| 330 | Che buo’ arremmedià, si Prota miedeco? |
| | Si n’haje meglio creanza a lo pparlare, |
| | Te ne faccio mparare. |
| | PIPPO |
| | Chest’appriesso? |
| | NICOLETTA |
| | Che ccos’haje Tommasina? |
| | TOMMASINA |
| | Niente, niente. |
| | PIPPO |
| | Staje troppo resoluta. |
| | TOMMASINA |
| 335 | E tu troppo m’appriette. |
| | NICOLETTA |
| | Che d’è stato. |
| | TOMMASINA |
| | Che bo’ essere stato? sto sio Prolaco |
| | Me vo’ mettere legge |
| | O ca parlo, o ca pratteco co Luccio, |
| | Nè me la dace Patremo. |
| | NICOLETTA |
| | Tu haje tuorto, |
| 340 | T’hà da esse marito... |
| | TOMMASINA |
| | Che mmarito! |
| | No lo voglio pe prossemo. |
| | PIPPO |
| | Mo’ parlo |
| | Co patreto, me scuso, e po dò dinto, |
| | E te faccio vedè, si sta commeddia |
| | La fenisco ntraggeddia. |
| | TOMMASINA |
| 345 | Uh te lo pullo muorto ca sbraveia! |
| | NICOLETTA |
| | E no cchiù Tommasina; va va Pippo, |
| | Statte cojeto, e lassa fare a mmene. |
| | TOMMASINA |
| | Che buo’ fare tu n’autra? attiene a ttene. |
| | PIPPO |
| |
| | Lencuta, sfacciata. |
| 350 | Mo’ mmo’ vederraje |
| | Sto pullo che fa; |
| | A chesta pedata |
| | Dò caccia a sto zanno, |
| | Lo scresto lo scanno, |
| 355 | No scappa si affè. |
| |
| | TOMMASINA |
| | È muorto è muorto, uh poveriello! te. |
| | PIPPO |
| |
| | Mo’ siente l’aggrisso; |
| | Tu puro co isso |
| | Me ll’haje da pagà; |
| 360 | Nnché Patreto arriva |
| | Cchiù morta, che biva |
| | Te faccio lassà; |
| | E tanno dirraje |
| | Sto pullo chi è. |
| |
| | SCENA XI |
| |
| | NICOLETTA, e TOMMASINA. |
| |
| | NICOLETTA |
| 365 | Ma tu no la vuo’ ntennere, |
| | Chillo hà troppo raggione: |
| | Dimme te pare cosa |
| | De figliola norata |
| | Sperì pe n’auto, ed essere affidata? |
| | TOMMASINA |
| 370 | Tu puro te ne viene co sso ruseco; |
| | C’affidare? c’anore? io no lo voglio; |
| | E pe l’anore, n’haggio tanto, e tanto, |
| | Che si n’havesse manco, |
| | Già sarria mmaretata a boglia mia. |
| | NICOLETTA |
| 375 | E a Luccio perché faje la percopia? |
| | TOMMASINA |
| | Che percopia? nce parlo, ca sta ncasa. |
| | NICOLETTA |
| | Pippo puro sta ncasa. |
| | TOMMASINA |
| | Ma è nsestuso, |
| | E pe despietto sujo parlo co Luccio. |
| | NICOLETTA |
| | Vi’ che bello cappuccio c’haje cosuto! |
| 380 | Orsù scumpela mone, |
| | Ca nce patesco io puro, e co raggione. |
| | TOMMASINA |
| | E perché? |
| | NICOLETTA |
| | Ca lo voglio pe mmarito, |
| | E zio me l’ha prommiso. |
| | TOMMASINA |
| | Si te vole, |
| | Pigliatillo connio; ma nzin’a tanto, |
| 385 | Che buje no v’affedate, |
| | Crepa chi vole, ng’haggio da parlare. |
| | NICOLETTA |
| | Lo ffaccio, pe poterme sconcecare. |
| | Ma t’accorto li passe; tu te cride, |
| | Ca me si’ sore, e ca si’ figlia a zijemo; |
| 390 | Ma staje nn’arrore, si’ figliola sperza; |
| | Saccelo, e si mo’ puoje, tu m’attraverza. |
| |
| | Si n’auciello forastiero, |
| | Chisto nido n’è lo tujo, |
| | Vascia l’ale, e no strellà. |
| 395 | Ca, si vene lo sprovriero, |
| | Te spetaccia a gusto sujo, |
| | Ddo’ no mmuoje te portarrà. |
| |
| | SCENA XII |
| |
| | TOMMASINA, e DIANORA da la casa. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Aimmè, c’haggio sentuto? |
| | Io non tenco cchiù patre; |
| 400 | Chi me credeva sore, m’è revale; |
| | E ddo’ mme era stipato tanto male? |
| | DIANORA |
| | Allegramente Tommasina mia, |
| | C’haggio parlato a patreto de muodo, |
| | Che se sonco mbrogliate già le ccarte. |
| | TOMMASINA |
| 405 | Ah mamma, ca lo core cchiù me sparte. |
| | Che cchiù Luccio? che Patre? m’have ditto |
| | Nicoletta ca so’ figliola sperza, |
| | No mm’è Patre lo zio, |
| | E pretenne essa puro Luccio mio. |
| | DIANORA |
| 410 | E lo guajo, che la ntrocchia, |
| | Frabbizio pe tte squaglia; no la credere; |
| | Ca te l’ha ditto pe te sconfedare, |
| | Ma è piso mio de la fa schiattare. |
| |
| | SCENA XIII |
| |
| | CECELLA, e le stesse. |
| |
| | CECELLA |
| | Iesce sia Tommasina, |
| 415 | Si vuo’ parlare a Luccio ch’è benuto. |
| | DIANORA |
| | Addo’ sta? |
| | CECELLA |
| | Sta parlanno co Teresa. |
| | TOMMASINA |
| | L’haje ditto ca lo voglio? |
| | CECELLA |
| | No mmò venire, dice c’ha da fare. |
| | TOMMASINA |
| | Siente Dianora mia; pozzo sperare? |
| | DIANORA |
| 420 | Zitto, lassa fa a mme; curre Cecella, |
| | Ntrattienelo no poco, ca mo’ venco. |
| | CECELLA |
| | Viene priesto, chi sa, che non se parta, |
| | Pocca stace ngrannezza; |
| | Che ll’haggio da tenè co na capezza? (se ne va.) |
| | DIANORA |
| 425 | Va saglietenne, e fa tanto de core |
| | Ca si non s’è partuto, |
| | Non se parte cchiù mo’; nce stonco io, |
| | Ne le faccio passare lo golio. |
| | TOMMASINA |
| | Chi lo ssa si è accosì? |
| | DIANORA |
| | Zitto gnorante. |
| 430 | Auciello, che ntornea do’ sta la rezza, |
| | Ng’ha da ncappà pe forza, e se scapezza. |
| | TOMMASINA |
| |
| | Credere te vorria, |
| | Bella speranza mia, |
| | Chest’arma t’assecura |
| 435 | Ma vene la paura, |
| | E l’ammenaccia. |
| | Sto core oddio, me pare, |
| | C’ha ll’onne de lo mare, |
| | Che ntra li scuoglie, e arene |
| 440 | Mentre che ll’una vene |
| | Ll’auta la caccia. (se ne saglie.) |
| |
| | SCENA XIV |
| |
| | LUCCIO, e DIANORA. |
| |
| | LUCCIO |
| | No, lassame Dianora, |
| | Voglio proprio squaglià da sto paese, |
| | Ddo’ haggio perzo lo core, |
| 445 | La quiete, e l’onore. |
| | DIANORA |
| | Qual’onore haje perduto? tu che ddice? |
| | LUCCIO |
| | Comme? te pare niente, |
| | Ll’essere galantomo, |
| | L’havere stodiato mmedecina |
| 450 | A Salierno, ddo’ stea p’addottorarme; |
| | Vedere, e nnamorarme de ssa sgrata, |
| | E benire ped’essa |
| | A fa lo sagliemmanco, e sta a Patrone? |
| | N’è niente? n’è breogogna? |
| | DIANORA |
| | Haje già rraggione |
| 455 | Haje fatt’assaje, ma che breogna t’eje? |
| | Pocca a li tiempe d’oje |
| | Li Sagliemmanco so’ comm’a li miedece, |
| | Che co quattro parole arrepezzate |
| | Pretenneno sanare li malate. |
| 460 | E Tommasina po te vole bene |
| | LUCCIO |
| | E c’ha fatto pe mmene? |
| | DIANORA |
| | Chello, ch’essa ha potuto. |
| | LUCCIO |
| | Ah, ca m’ha ncannaruto |
| | Co chiacchiere, e promesse, |
| 465 | Ma vo’ Pippo la sgrata. |
| | DIANORA |
| | No no la sfortonata, |
| | Ca si lo sente nnommenà, se torce. |
| | LUCCIO |
| | E perché n’ha voluto |
| | Nguadeiarme nzegreto? |
| | DIANORA |
| | Saglie ncoppa |
| 470 | Ca te dico lo tutto. |
| | LUCCIO |
| | No Dianora, |
| | Me ne voglio ire. |
| | DIANORA |
| | E scumpela bon’ora. |
| |
| | Né turco, né cano, |
| | Ed haje tanto core |
| | Lassà chella Fata? |
| 475 | Lo bo’ la raggione |
| | De farla morire |
| | D’arraggia, e dolore? |
| | Addo’ na zetella |
| | Cchiù bella, e nnorata |
| 480 | Trovare la puo’? |
| | Che d’è? t’haje scordato |
| | Le ttrezze, le mmano |
| | Chill’uocchie a resillo, |
| | Lo bello mossillo, |
| 485 | Cianciuso, addoruso, |
| | Lo pietto quagliato? |
| | Non pozzo cchiù ddire; |
| | Chi sa che Marrone, |
| | Scappare me pò. |
| |
| | LUCCIO |
| 490 | Ajemmè che bole chesta? vavattenne |
| | Già lo ssaccio, ch’è bella, ch’è norata, |
| | Ca fuorze mme vo’ bene, |
| | Ma no stace pe mmene. |
| | DIANORA |
| | Chi te l’ha ditto? a chesto t’ajut’io; |
| 495 | Frabbizio mme sta sotta, |
| | Io nce nn’haggio parlato, n’hà mez’ora; |
| | E nc’è bona speranza. |
| | LUCCIO |
| | Uh, ca lo viecchio |
| | Ha cchiù scarfuoglie assaie, che na cepolla; |
| | Vasta, ch’è sagliemmanco. |
| | DIANORA |
| 500 | Ed io n’haggio cchiù d’isso, |
| | Ca so’ Pogliese, e tenco alloggiamiente. |
| | LUCCIO |
| | Chillo tira co Pippo, e non saje niente. |
| | DIANORA |
| | E si non saccio niente, |
| | Nc’è remmedio de li nnammorate, |
| 505 | Quanno so’ ddesperate. |
| | LUCCIO |
| | E sarria? |
| | DIANORA |
| | No mme ntienne? nc’è lo mutto: |
| | Si vuo’ carcuna, e non può havè ssa sciorte |
| | Schiaffate dinto, e chiajeta co la Corte. |
| | LUCCIO |
| | Oh, ca maje n’ha voluto. |
| | DIANORA |
| | E saglie ncoppa, |
| 510 | No cchiù mme tormentare |
| | Ca mo’ te dico chello c’haje da fare. |
| | LUCCIO |
| | Voglio fa, comme vuoje. |
| | DIANORA |
| | E cca songh’io pe li designe tuoje. |
| | LUCCIO |
| |
| | Già so’ fatto na bannera |
| 515 | Che se vota ad ogne biento, |
| | E si be’ non have abbiento, |
| | A no luoco sempe sta. |
| | Da ch’è ll’arba nzi’ a la sera |
| | La speranza cca me vota, |
| 520 | Lo dolore llà me sbota, |
| | Né mme parto maje da cca. |
| |
| | DIANORA |
| | Tommasi’, c’haggio ditto? ch’era vrenna: |
| | Già Sciurolo è ncappato, spenna, spenna. |
| |
| | SCENA XV |
| |
| | FRABBIZIO, e PIPPO pe strata. |
| |
| | FRABBIZIO |
| | Ma lei mi par che sia troppo incoccioso; |
| 525 | Tommasina è la toja, te l’hò promessa. |
| | PIPPO |
| | Ma, Si Frabbizio mio, no mmo’ cchiù essa, |
| | Ca già s’è fatt’acito. |
| | FRABBIZIO |
| | Eh, che tu sei stordito; |
| | Havrà detto pe scherzo. |
| | PIPPO |
| | Ll’have ditto |
| 530 | Co lo fele a li diente. |
| | FRABBIZIO |
| | Eh bia, ca non è niente; |
| | Sempre mai fu ritrosa |
| | Donna, che si fa sposa. |
| | PIPPO |
| | E puro sette? |
| | FRABBIZIO |
| | E otto, e nove, e ddiece; m’haje frusciato, |
| 535 | E scumpelo sso nfietto, |
| | Ti basta, che l’Anonimo l’ha detto. |
| | PIPPO |
| | Ma l’ossoria me faccia no favore, |
| | Giacché mm’have cresciuto; |
| | Mannatene sto Luccio; a che ve serve? |
| | FRABBIZIO |
| 540 | A che mi serve? Oh caspita, figliolo; |
| | La gelosia te sfibbia tutto il cerbero; |
| | Tu non saje, ca mme serve a barda, e a sella; |
| | Recita bene in palco, |
| | Mi conserta le donne, fa commeddie, |
| 545 | Ha studiato bene medicina, |
| | E sa tanta segrete, |
| | Che dire si potria, |
| | Ca tene ncuollo na speziaria. |
| | PIPPO |
| | Ma l’ossoria comporta |
| 550 | Farse sbià na figlia? |
| | FRABBIZIO |
| | Che sbiare? |
| | Ella è donna da star dentro un esercito. |
| | Andiamo, andiamo sopra |
| | P’acconcià li vasette, |
| | Te piglia ccane, saglie ste ricette. |
| | PIPPO |
| 555 | Che rrecette bon’ora? io sto che schiatto. |
| | De gelosia. |
| | FRABBIZIO |
| | Chi è geloso è matto. |
| |
| | Sei male innamorato, |
| | Tu non l’intendi niente, |
| | Cupido va bendato, |
| 560 | E si vuo’ fa l’ammore |
| | Tu puro haje da cecà. |
| | O schiatta, o va mpazzia |
| | Chi troppo vede, e sente, |
| | Questa è la miglior via |
| 565 | Per non sentir dolore, |
| | Scialare, e fa scialà. |
| |
| | PIPPO |
| | (Che puozze scialà tu de sta manera, |
| | E te commoglia po la mmala sera.) |
| |
| | SCENA XVI |
| |
| | CECELLA, e PAGLIACCIO mbreaco co la valice ncuollo. |
| |
| | CECELLA |
| | Ne Paglia’... da do’ viene? |
| | PAGLIACCIO |
| | Haje visto Luccio? |
| | CECELLA |
| 570 | Io creo, che chiacchiareja co mamma mia. |
| | Ma tu da dove viene? |
| | PAGLIACCIO |
| | No mme chiammà Pagliaccio, ca me corro, |
| | Marcantonio me chiammo. |
| | CECELLA |
| | Da do’ viene? |
| | Che d’è? tu si’ nzorduto, o staje mbreaco? |
| 575 | (Mannaggia, e comme fete!) |
| | PAGLIACCIO |
| | So’ ghiuto a la marina |
| | A mmarcà sta valice, ch’è de Luccio. (posa la balice.) |
| | CECELLA |
| | E perché ll’haje tornata? |
| | PAGLIACCIO |
| | Ca la varca è mmarcata, se n’è ghiuta; |
| 580 | Ed io facce de perna, |
| | So’ sciuliato dinto a na taverna. (fa no grutto.) |
| | CECELLA |
| | Che te rumpe lo cuollo, ppù che fieto. |
| | PAGLIACCIO |
| | N’è niente, è feccia, è feccia, |
| | Tre carrafe de lagrema, e na feccia. |
| | CECELLA |
| 585 | Arrassate da cca, ca tu mme mpieste; |
| | Haje bravo chino a funno. |
| | PAGLIACCIO |
| | Accossì va lo munno, gioja mia. (le dà na botta.) |
| | CECELLA |
| | Malan che ddi te dia, non te staje? |
| | PAGLIACCIO |
| | Magna quanto tu nn’haje, si haje seta, vive, |
| 590 | E bide addov’arrive ne Cecella, |
| | Tiene na ziarella? |
| | CECELLA |
| | È voglio, è voglio. |
| | PAGLIACCIO |
| | Perzò lo Casadduoglio m’have ditto, |
| | Ch’è meglio lo zoffritto, che la trippa, |
| | E chi ha sciacquato, vo’ Tabacco mpippa. |
| | CECELLA |
| 595 | Ah, a; che rrisa, e comme parla sparo! |
| | Va duorme, ca te passa, mbreacone. |
| | PAGLIACCIO |
| | Signorsì c’haje raggione; io so’ de Trano. |
| | So’ paiesano de Luccio, e tutte duje |
| | Simmo state a Salierno a stodiare; |
| 600 | Isso facea lo miedeco, e toccava; |
| | Lo puzo a le ffegliole; |
| | Ed io cacciava mole, |
| | Ca facea lo varviero. |
| | O nzeppava sepposte, o lo crestiero. |
| | CECELLA |
| 605 | Chisto proprio è na scena; e mo’ che faje? |
| | PAGLIACCIO |
| | Faccio lo Sagliemmanco, e pe sta sera |
| | Facimmo na Commeddia; a nuje a nuje: |
| | Facimmo chella parte tutte duje. |
| | CECELLA |
| | (Voglio sentì che dice) quale parte? |
| | PAGLIACCIO |
| 610 | Tu la vajassa, ed io lo ppane apparte. |
| | CECELLA |
| | Accommenza, st’attiento. |
| | PAGLIACCIO |
| | So’ abbiato, |
| | Tu faje la Sfinfia, ed io lo nnammorato. |
| | CECELLA |
| |
| | Cuccopinto, |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Mu... musso mio d’oro. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Già ntartaglia. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Na meza, ca moro. |
| |
| | CECELLA |
| |
| 615 | Va cedenno. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Squa... squaglio pe tte. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Oh che ggusto, veditelo te. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Miette grieco puozz’essere acciso. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Bene mio che spasso, che rriso! |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Uh che caudo è lo mese d’Austo. |
| |
| | CECELLA |
| |
| 620 | Mo’ t’agghiusto, t’adacquo si affè. |
| |
| | CECELLA |
| | Chisto già s’è ghiettato, e mo’ dà funno. |
| | Sarvammo sta valice, |
| | Che non fosse arrobbata. (se trase la valice, ed esce co na fonecella, e na mazza.) |
| | Mo’ nce vedimmo. |
| | PAGLIACCIO |
| | Venca la frettata (nsuonno.) |
| 625 | Chiano, chiano, che pressa!... |
| | Tu pappate st’allessa... venca vino... |
| | Sto capezzale vale no carrino. |
| | CECELLA |
| | E comme s’è acconciato a gusto mio. |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Uh che sciummo, vi’ che monte, |
| 630 | Vi’ Caronte co la scafa; |
| | Na carrafa, na carrafa. |
| | Vive Tonno, e bive tu, |
| | Ca io sparo bù, bù, bù. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Ed io sono tuppe ttu. (lo vatte co na mazza e fuje.) |
| |
| | PAGLIACCIO |
| 635 | Ah mamma mia, chi è lloco? chiano chiano; |
| | Addove so’ le mmano? ajuto, ajuto, |
| | Ca m’hanno assassenato, e so’ fferuto. (s’auza pe foire, e trovannose attaccato zompa.) |
| |
| | SCENA URDEMA |
| |
| | FRABBIZIO a lo bbarcone, DIANORA a la fenestra, PIPPO, e CECELLA abbascio. |
| |
| | FRABBIZIO |
| | Chi strilla? |
| | DIANORA |
| | Che remmore? |
| | PIPPO |
| | Che nc’è llocco? |
| | CECELLA |
| | Pagliaccio è mbreacato. |
| 640 | Ed io ll’haggio attaccato. |
| | DIANORA |
| | Ah pazza, pazza. |
| | FRABBIZIO |
| | Sciuoglielo Pippo, e saglielo cca ncoppa. |
| | PAGLIACCIO |
| | Cecella, tu che file lino, o stoppa? |
| | PIPPO |
| | Cammina mbreacone. |
| | PAGLIACCIO |
| | E io no mmoglio. |
| | PIPPO |
| | Cammina fuss’acciso. |
| | TUTTI |
| | E voglio, e voglio. |
| | PAGLIACCIO |
| |
| 645 | Pe la scesa de Capo de monte |
| | Vidde Zeza, che gliev’abballanno. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Quanno, quanno? |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Jeva abballanno, |
| | E portava li zuoccole a pponte. |
| |
| | PIPPO |
| |
| | Zeza, Zeza? |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | A capo de monte; |
| 650 | Quatto, sette, tutte, otto, |
| | Miette na meza, |
| | Piglia no gotto. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Oh che spasso! |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Sciacqua Zeza. |
| |
| | CECELLA |
| |
| | Sciacqua tu, ca no nne voglio. |
| |
| | PIPPO |
| |
| 655 | Arre ciuccio. |
| |
| | TUTTI |
| |
| | E voglio, e voglio. |
| |
| |
| |
| |
| |