| | |
| | |
| | Lo sagliemmanco falluto, Napoli, s.e., 1724 |
| | a cura di Concetta Gallo |
| |
| |
| |
|
| |
| | ATTO II |
| |
| | SCENA PRIMMA |
| |
| | LUCCIO, e DIANORA da la Casa soja. |
| |
| | DIANORA |
| | Giacché nuje non penzanno, |
| | Mo’ nce simmo scopierte pe pariente |
| | Può stare allegramente, |
| | Ca sso negozio tujo sta mmano a mmene |
| 660 | De farte nguardiare Tommasina; |
| | Tu tratteme nfratanto comm’a primmo, |
| | Manco dicere ad essa chi nuje simmo. |
| | LUCCIO |
| | E perché? |
| | DIANORA |
| | Chi lo ssape, |
| | Che no ll’esca da vocca, e Nicoletta |
| 665 | Co Pippo non facesse quarche mbroglia, |
| | Che nce venesse curto lo jeppone. |
| | LUCCIO |
| | Non dice male, cierto c’haje raggione. |
| | DIANORA |
| | Anze fa n’auta cosa, |
| | Figne co Nicoletta fa l’ammore, |
| 670 | Dalle sto pappasale p’addormirla, |
| | Ma non nghì troppo nninto; ca nfratanto |
| | Io tratto co Frabbizio a lo ssegreto; |
| | Faccio no trucco, e mmucco, e t’acquieto. |
| | LUCCIO |
| | Comme te piace. |
| | DIANORA |
| | Aspetta, ca mo’ torno |
| 675 | Vogl’ì a piglià la tela |
| | Pe fa quatto lenzola, |
| | Ca ssi settepanelle, e Bettorine |
| | Co ll’ogna de li piede |
| | M’hanno strutto lo cuojero de le spalle. |
| | LUCCIO |
| 680 | Va, ca t’aspetto ncoppa. |
| | DIANORA |
| | Eh, siente Luccio |
| | Damme n’uocchio a Cecella, |
| | Ca chessa verrutella |
| | Accommenza a sputà ncopp’a l’ardiche: |
| | E Frabbizio nce nn’hà na bona parte. |
| | LUCCIO |
| 685 | Ma tu l’haje post’a fare na brutt’arte |
| | Co farla recetare. |
| | DIANORA |
| | Non di’ niente, |
| | Ca me trovo gabbata, e pe sta vota |
| | Vaga accossì; ma ne la levo priesto |
| | Nnanze che s’abbottasse la Zampogna. |
| | LUCCIO |
| 690 | Oh ca lo rrecetare è na gran rogna. |
| | E massem’a la femmena, |
| | Che bo’ esse veduta, e regalata; |
| | Non se ne spesa cchiù, nche nc’è ancappata. |
| | DIANORA |
| | Nnanze la schiatta freve; a sse ppastocchie |
| 695 | Cchiù non ce corro, c’haggio apierto ll’uocchie. |
| |
| | Lo munno è troppo tristo; |
| | Mo’ na figliola nasce |
| | Co la semmenta ncuorpo; |
| | E nzino da le ffasce |
| 700 | Commenza a fa l’ammore, |
| | Se mpara a guittià. |
| | Sa quanta n’haggio visto |
| | Moccose, e bavoselle |
| | Fare le nzemprecelle; |
| 705 | E po tutt’a no cuorpo |
| | havè lo vantecore, |
| | Treppute cammenà. |
| |
| | SCENA II |
| |
| | LUCCIO, NICOLETTA, e TOMMASINA a lo barcone. |
| |
| | LUCCIO |
| | Quanno me lo ccredeva |
| | De trovà na parente tanto stretta? |
| 710 | E mpegnarse pe mme?... uh Nicoletta. |
| | Fegnimmo. |
| | NICOLETTA |
| | Addio si Luccio: che bo’ dire? |
| | Non t’haje fatto vedè da stammatina. |
| | LUCCIO |
| | Haggi’avuto, che ffare a la marina. |
| | TOMMASINA |
| | (Nicoletta co Luccio! quanno maje?) |
| | NICOLETTA |
| 715 | (Me scopro, o no me scopro?) |
| | LUCCIO |
| | M’havite addimmannato? |
| | Che m’havite da dà quarche commando? |
| | NICOLETTA |
| | A mme commanne? a me? oddio si Luccio, |
| | Sto delleggio de cchiù? |
| | LUCCIO |
| | Io delleggiarve? |
| | NICOLETTA |
| 720 | Ma sti commanne mo’ da do’ so’ asciute? |
| | Nce sta chi ve commanna. |
| | LUCCIO |
| | E qual’è chessa? |
| | NICOLETTA |
| | È Tommasina vostra. |
| | LUCCIO |
| | Eh, ca sbagliate, |
| | Chella mo’ se mmarita, e piglia Pippo. |
| | NICOLETTA |
| | Chesto n’è cosa nova; e puro vuje |
| 725 | Da tanto tiempo, che le jate appriesso. |
| | LUCCIO |
| | No lo pozzo negà, ca ll’haggio amata, |
| | Ma ll’onna de lo mare haggio zappata. |
| | TOMMASINA |
| | (Ah sgrato, chesto dice?) |
| | NICOLETTA |
| | Uh che boscia! |
| | Chella te vene appriesso, |
| 730 | Comme na cacciottella a lo patrone. |
| | LUCCIO |
| | Comme lupo vuoje dire a n’ajeniello. |
| | Orsù parlamme d’auto. |
| | NICOLETTA |
| | Che d’è chesto? |
| | E tu mo’ Tommasina t’haje scordata? |
| | LUCCIO |
| | Scordata no, ma penzo, ch’è na sgrata: |
| 735 | E pe scordarme d’essa, nfra di juorne |
| | Io me voglio partire, |
| | Pe no mmederla cchiù, né la sentire. |
| | NICOLETTA |
| | E pe l’ammore sujo tu vuo’ fa chesto? |
| | Io me starria senza farne cunto; |
| 740 | E pe farla schiattare, |
| | N’auta, ch’è meglio d’essa, vorria amare. |
| | TOMMASINA |
| | (Fortuna, e c’haggio fatto a chesta cana.) |
| | LUCCIO |
| | Ma ddove trovo ssa figliola lesta, |
| | Pe farme vennetta? |
| | NICOLETTA |
| 745 | Non te serve a cercarla; haje Nicoletta. |
| | LUCCIO |
| | Troppo grazia sarria, ma non so’ digno |
| | D’esserve Servetore. |
| | NICOLETTA |
| | Ah Luccio mio, |
| | Non di’ accossì; ca degna non sonch’io. |
| | LUCCIO |
| | Già che buje m’onorate, io mo’ me resto |
| 750 | Pe ve servire. |
| | NICOLETTA |
| | O Amore, |
| | E bero chesto? |
| | TOMMASINA |
| | (Ah fauzo tradetore!) |
| | LUCCIO |
| |
| | Comme na palommella |
| | C’attuorno a la cannela |
| | Botanno fa l’ammore, |
| 755 | Cossì sto core, o bella, |
| | Attuorno a tte farrà. |
| | E comme na varchetta, |
| | Che corre a rimmo, e a bela |
| | Addo’ lo puorto aspetta, |
| 760 | Accossì fa vogl’io |
| | (Ma qua è lo puorto mio, |
| | Amore già lo ssa.) |
| |
| | SCENA III |
| |
| | NICOLETTA, e TOMMASINA, e PIPPO da la casa de Frabbizio. |
| |
| | NICOLETTA |
| | Io sto scetata, o dormo? e sarrà bero |
| | Chesto c’haggio sentuto? |
| 765 | Che Luccio s’è pentuto |
| | D’havere amato Tommasina, e bole |
| | Amare a mmene! aibò; sonco parole. |
| | Ma vedo Pippo, e Tommasina nziemo |
| | Va sacce, che sarrà, voglio sentire. |
| | PIPPO |
| 770 | Ma Dio te lo pperdona, avisamello, |
| | Ca tu volive coffiare Luccio, |
| | Sentuto non havria tanto martiello. |
| | TOMMASINA |
| | Si non jere nsestuso, lo ddeceva, |
| | Ma perché m’haje nfettato, |
| 775 | Co chesta gelosia t’haggio schiattato. |
| | NICOLETTA |
| | (Che sento!) |
| | PIPPO |
| | Manco male. |
| | Ch’è fenuta sta baja; nc’è nient’auto? |
| | Pozzo di’, ca si’ mia? |
| | TOMMASINA |
| | Saraggio toja. |
| | PIPPO |
| | E Luccio? |
| | TOMMASINA |
| | N’auta vota |
| 780 | Me nnuommene sto zanno? parla a patremo |
| | Di’; che se sbriga priesto, accossì tune |
| | Scumpe ssa gelosia, io sta schiattiglia |
| | (Aimmè, tu criepe o core, |
| | Ma tanto devo a Luccio tradetore.) |
| | NICOLETTA |
| 785 | (Chesta dice addavero, |
| | E Luccio n’hà burlato ) |
| | PIPPO |
| | O vita de sto core, |
| | Pocca mme daje nfavore lo decreto, |
| | Te nne vaso sse mmano accossì belle; |
| 790 | Mo torno, e parlo a patreto; nfratanto |
| | Penza c’haggio da tene chesta sciorte |
| | D’essere tujo. |
| | TOMMASINA |
| | (E io sonco de la morte.) |
| | PIPPO |
| |
| | Sta speranza, che m’haje data, |
| | Vocca bella, me conzola; |
| 795 | Tanto puoje co na parole, |
| | Che mme faje resorzetà. |
| | Era st’arma desperata |
| | Ntra l’ammore, e gelosia: |
| | Mo’, che tu si’ fatta mia, |
| 800 | Mbraccia a tte reposarrà. |
| |
| | SCENA IV |
| |
| | TOMMASINA, e NICOLETTA. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Luccio tradirme? amare na nnemmica |
| | Pe darme gelosia? |
| | E perché? c’haggio fatto a chillo sgrato? |
| | Ah ca chella trammera l’hà sbotato. |
| 805 | Ma videla ddo’ sta pe fa la spia? |
| | Haj’auto cchiù che fare, e che bedere, |
| | Fele de schiavo, lengua de serpente, |
| | Mo’ che le boglie toje già so’ contente? |
| | NICOLETTA |
| | Co chi parle? |
| | TOMMASINA |
| | Co ttico. |
| | NICOLETTA |
| | E comm’haje ditto? |
| | TOMMASINA |
| 810 | Ca non te serve a fa cchiù marcancegne; |
| | Mo’ che Luccio, è lo tujo; ma è piso mio |
| | De ntossecarte lo voccone ncanna. |
| | NICOLETTA |
| | Che n’haje mmidia? e tu abbotta. |
| | TOMMASINA |
| | Io mmedia? e de cche ccosa pe no nzanno? |
| 815 | Voglio sentire mmidia? |
| | NICOLETTA |
| | È agresta, è agresta. |
| | Decea la vorpa; va ca t’haggio ntesa: |
| | Hagge pacienza, si n’haje fatta presa. |
| |
| | Si’ degna de pietà, |
| | C’haje perzo li designe, |
| 820 | Lo suonno, e le ffatiche; |
| | Ma non te desperà. |
| | Ca t’è breogna, |
| | Sta sciorte n’è pe tte; |
| | S’haje sinno, gliutte, e figne, |
| 825 | Non ghì cercanno ntriche; |
| | Spassate, ntienn’a mme, |
| | Co na zampogna. |
| |
| | SCENA V |
| |
| | TOMMASINA, e po LUCCIO da la casa de Dianora. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Chesto de cchiù, so’ zanniata appriesso; |
| | Fortuna haje cchiù, che ffare |
| 830 | Pe farme desperare? |
| | LUCCIO |
| | Tommasina?... |
| | TOMMASINA |
| | Ah fforfante |
| | Ed haje cchiù core de venirme nnante? |
| | LUCCIO |
| | E perché no? che t’haggio fatto? |
| | TOMMASINA |
| | Ah nfame, |
| | Che mm’haje fatto? ed haje facce de lo ddire; |
| 835 | E biene pe tornareme a tradire? |
| |
| | Squaglia da nante a mme |
| | Bosciardo ncannatore, |
| | Va fauzo, tradetore |
| | No mme te fa vedè, |
| 840 | Ca me spaviente. |
| |
| | LUCCIO |
| | Tu che ddice, che d’haje? |
| | TOMMASINA |
| |
| | Che si’ benuto a fa? |
| | Da me che ccosa vuoje, |
| | Saccio li ncanne tuoje, |
| 845 | E tu, m’haje da scontà |
| | Li tradimiente. |
| |
| | SCENA VI |
| |
| | LUCCIO, e po CECELLA a lo barcone. |
| |
| | LUCCIO |
| | Fermate, siente se n’è ghiuta! ah sciorte, |
| | A li dolure mieje st’auta refosa, |
| | Ah sgrata menzognera de sto muodo |
| 850 | Tratte chi t’ama, e te donaje lo core? |
| | Io so’ fauzo? io bosciardo? io tradetore? |
| | E azzò non te renfaccia |
| | La leggerezza toja, la nciuria mia, |
| | Vuoje che squaglia da ccane; accossì sia. |
| 855 | Ah Cecella, Cece’ |
| | CECELLA |
| | Che buo’ si Luccio. |
| | LUCCIO |
| | Nche scenne Marcantonio da Frabbizio, |
| | Fallo trasire lloco; e a mamma toja |
| | Dille, che non se parta quanno vene, |
| | Ca mo’ mmo’ torno. |
| | CECELLA |
| | Sine, nce lo ddico. |
| | LUCCIO |
| 860 | Ma statt’attiento a Marcantonio. |
| | CECELLA |
| | Sine, |
| | Mo’ me metto a sedè mmocca la porta, |
| | E bedo quanno scenne, |
| | Ma torna priesto. |
| | LUCCIO |
| | Mo’ mmo’ venco. |
| | CECELLA |
| | Attienne. (se nne trase.) |
| | LUCCIO |
| | E io m’haggio da partire |
| 865 | Senza de vennecarme de ssa sgrata? |
| | E senza scannà Pippo? non sia maje; |
| | No starraggio sul’io dint’a i guaje. |
| |
| | Tutto fuoco, venino, e despietto |
| | Sento mpietto |
| 870 | Tornarme lo core, |
| | Che bennetta cercanno me sta. |
| | Già la fede, e l’ammore sprezzato |
| | M’have armato |
| | De sdigno, e forore, |
| 875 | E me spoglia d’affetto, e piatà. |
| |
| | SCENA VII |
| |
| | FRABBIZIO, e PAGLIACCIO da la casa, e CECELLA abbascio a la porta. |
| |
| | FRABBIZIO |
| | Te si’ scetato, o no? |
| | PAGLIACCO |
| | Me so’ scetato. |
| | FRABBIZIO |
| | Haje digerito bene? |
| | PAGLIACCIO |
| | Porzì ll’ossa, |
| | E starria pe magnà sett’aute vote. |
| | CECELLA |
| 880 | (Uh Pagliaccio, e Frabbizio, |
| | Voglio sentì che ddiceno) |
| | FRABBIZIO |
| | Stupisco, |
| | Che un uomo comm’a tte, già miezo medico |
| | Si lasci ubbriacar; non sai che ’l vino |
| | Alla virtù è nemmico: ecco il Petrarco: |
| 885 | La cola, il sogno, e l’oziose piumme |
| | Hanno dal mondo ogne bertù sbannita. |
| | No miedeco mbreaco! oh che vergogna! |
| | PAGLIACCIO |
| | (Siente ca mo’ accommenza sta zampogna |
| | Comme mo’ io so’ mmiedeco? |
| | FRABBIZIO |
| | E ne dubbiti? |
| 890 | Quid esto medicina? |
| | PAGLIACCIO |
| | È chella che te spila, |
| | Trase da nante, ed esce da dereto, |
| | E move a furia acqua, truone, e fieto. |
| | CECELLA |
| | (Sciù comm’è puorco.) |
| | FRABBIZIO |
| | Io non dico questo. |
| | PAGLIACCIO |
| | Ma che ddice? |
| | FRABBIZIO |
| | Saje tu, ch’è medicare? |
| | PAGLIACCIO |
| 895 | Che nne saccio. Po appriesso me lo mpare |
| | Ora vide che buoje. |
| | FRABBIZIO |
| | Vattenne al palco, |
| | Apparecchia la scena, ca mo’ venco |
| | Pe despenzare il balzamo simpatico. |
| | PAGLIACCIO |
| | È priest’ancora. |
| | FRABBIZIO |
| | Oh caspita, non saje |
| 900 | Ca s’ha da fare la commeddia doppo? |
| | PAGLIACCIO |
| | Non te nfadà, ca mo’ m’abbio, e galoppo. |
| | CECELLA |
| | Eh Pagliaccio, Pagliaccio? |
| | PAGLIACCIO |
| | Chi me chiamma? |
| | Oh Cecella, che buo’. |
| | CECELLA |
| | M’ha ditto Luccio, |
| | Che non te parte, ch’isso mo’ mmo’ vene. |
| | FRABBIZIO |
| 905 | (Oh bene mio Cecella) attienne a ttene. (a Pagliaccio.) |
| | PAGLIACCIO |
| | Saje che bo’? |
| | CECELLA |
| | No lo saccio. |
| | PAGLIACCIO |
| | Mo’ mmo’ torno. |
| | CECELLA |
| | Non te partì, m’hà ditto. |
| | PAGLIACCIO |
| | No mme parto. |
| | FRABBIZIO |
| | E va col tuo malanno. |
| | PAGLIACCIO |
| | E che cos’aje |
| | Co sti malanne nfacce? Mo’ mmo’ vao, |
| 910 | Già saccio, che buo’ fa, ma saje si’ Anonamo: |
| | che nc’è a lo Pastor fido? |
| | Non v’è pena maggiore |
| | Ch’in vecchie membra il pizzicor d’ammore. |
| |
| | Dice Ppocrate, e Galeno. |
| 915 | Ch’è lo viecchio nnammorato |
| | N’arcabuscio sfoconato, |
| | C’a sparà te vene meno, |
| | Fa na vampa a lo focone, |
| | E po botta maje non fa. |
| |
| | FRABBIZIO |
| 920 | Oh che te venga il cancaro, vattenne. |
| | CECELLA |
| | (Che gusto bene mio, comme se mpenne.) |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | E lo viecchio na verlica, |
| | Che de viento sta abbottata; |
| | Si no poco s’affatica. |
| 925 | Se ne sciulia già lo sciato, |
| | Se scapezza a no pontone, |
| | Tutto nfieto se nne va. |
| |
| | SCENA VIII |
| |
| | FRABBIZIO, e CECELLA. |
| |
| | FRABBIZIO |
| | Ca s’ha rutto lo cuollo, Sia Cecella, |
| | Che fa Dianora? |
| | CECELLA |
| | È sciuta. |
| | FRABBIZIO |
| | (Buono, buono) |
| 930 | E Lei che fa? |
| | CECELLA |
| | Me receto la parte. |
| | FRABBIZIO |
| | Bravo, che bella figlia! (vo’ accarezzarla, ed essa s’arrassa.) |
| | CECELLA |
| | Stateve co le mmano, si Frabbizio, |
| | No mmolite lassà proprio sso vizio. |
| | FRABBIZIO |
| | Qua’ vizio? vizio chiami |
| 935 | Careggiar le fanciulle? |
| | CECELLA |
| | E ba carreja |
| | O figlieta, o nepoteta; che llotano! |
| | FRABBIZIO |
| | Animuccia mia cara sciroppata |
| | Non te pigliare abbasca, ch’io no ’l faccio |
| | Con pensiero cattivo. |
| | CECELLA |
| | O buono, o tristo, |
| 940 | No mmoglio, che mme tuocche |
| | FRABBIZIO |
| | Eh ferma ferma; |
| | Un pulcino a la gola. |
| | CECELLA |
| | Non è niente. |
| | FRABBIZIO |
| | E vuoi farti succhiare quel bel sangue? |
| | CECELLA |
| | Né l’havimmo cacciato. |
| | FRABBIZIO |
| | E in questa parte, |
| | Lascia ch’io te l’acchiappi. |
| | CECELLA |
| | E n’auta vota? |
| 945 | Mo’ vedimmo a chest’auta; si’ contento? (co la mano se scerega all’una, e all’auta banna de lo cuollo.) |
| | FRABBIZIO |
| | (La mia minzogna s’è dispersa al vento) |
| | Cicella mia sei troppo carestosa. |
| | E pur sai quanto t’amo, e che ti voglio |
| | Per mia sposa, e signora. |
| | CECELLA |
| | E io t’aggio ditto; |
| 950 | Ca no mmoglio marite, e ca non saccio, |
| | Che bo’ dire st’ammore. |
| | FRABBIZIO |
| | O sei marmo, o sei fera, o non hai core. |
| | Ma poscia che no ’l sai, mo’ te lo mparo; |
| | Ascolta il tuo maestro. |
| | CECELLA |
| | Te rengrazio, |
| 955 | Non si’ buono a st’afficio, ca si’ biecchio. |
| | FRABBIZIO |
| | Io non so’ vecchio ancora, e se ci fosse, |
| | Sarebbe meggio; e sperienza, ed anni |
| | Sanno insegnar, ed aprono le scole. |
| | CECELLA |
| | Ma dice la commedia, |
| 960 | C’Ammore vole fatte, e non parole. |
| |
| | No masto, ch’è mmecchiato, |
| | Non zerve, ch’è ssorduto; |
| | E pende no paputo, |
| | Te fa tremmare sotta, |
| 965 | Scagno de te mparà. |
| | Ma quanno è gioveniello, |
| | È bello a lo scolaro, |
| | E cchiù pigliato |
| | A ccaro, |
| 970 | E si le dà na botta, |
| | Lo sape po accordà. (se ne fuie a la casa soia.) |
| |
| | SCENA IX |
| |
| | FRABBIZIO, e po DIANORA, e LUCCIO. |
| |
| | FRABBIZIO |
| | Non si’ fojuta? no mme scappe appriesso. (resta penzuso.) |
| | DIANORA |
| | Non t’accidere cchiune, ca mo’ parlo |
| | Co Tommasina, e bedo ch’è sta baja. |
| | LUCCIO |
| 975 | Non zerve. |
| | DIANORA |
| | Eh statte zitto uh te lo viecchio, |
| | Annascunnete priesto. |
| | Mo’ parlo a chisto, e scompo po lo riesto. (Luccio se retira.) |
| | FRABBIZIO |
| | È besuogno, che scopra no segreto |
| | Pe quietare la vecchia. |
| | DIANORA |
| | Si Frabbizio? |
| | FRABBIZIO |
| 980 | O amabile Dianora a tempo giungi. |
| | DIANORA |
| | Che t’haggio da servì? |
| | FRABBIZIO |
| | Portami in casa |
| | Cicella, c’ora venco all’uscio picciolo, |
| | E la piglio co figliema, e nepotema |
| | Pe fare la Commeddia. |
| | DIANORA |
| | Mo’ la porto. |
| | FRABBIZIO |
| 985 | C’hai risolvuto dell’affare nostro! |
| | DIANORA |
| | C’hai resoluto tu de Luccio, e figlieta? |
| | FRABBIZIO |
| | Orvia per terminar codesta briga, |
| | Bisogna, che ti scopra un mio secreto, |
| | Che mai no’l palesò, ne lo direbbe |
| 990 | Per quant’oro hà lo munno. |
| | DIANORA |
| | E ba decenno. |
| | FRABBIZIO |
| | Luccio è un uomo di garbo; ed io che ammo |
| | Cchiù de Pippo, hò penzato mmaritarlo |
| | Con mia nipote per unir con esso |
| | Il mio sangue, e ’l casato. |
| | DIANORA |
| 995 | E Tommasina non t’è figlia |
| | FRABBIZIO |
| | Un quanco; |
| | Per figlia l’hò allevata. |
| | LUCCIO |
| | (Chest’auto puro?) |
| | DIANORA |
| | A mme co sta zannata |
| | Si Frabi’, si Frabbi’, vi’ ca so’ becchia, |
| | E canosco li pulle a le cauzette; |
| 1000 | Tu mo’ dice ssa nnorchia |
| | Pe mme levà de piede. |
| | FRABBIZIO |
| | Si è boscia, |
| | Pozza morì senza Cecella mia. |
| | DIANORA |
| | E a chi è figlia? |
| | FRABBIZIO |
| | Il dirò con miglior aggio. |
| | Chesto te l’haggio ditto, |
| 1005 | Pe no ngannare a ttene, e manco a Luccio. |
| | Dincello, e si la vole, nce la donco: |
| | Ma che sappia però che a Nicoletta, |
| | Tutta la robba mia pe ghiusso aspetta. |
| | DIANORA |
| | (C’auta desgrazia è chesta! oh Tommasina |
| 1010 | La sciorte te vo’ fa proprio mappina.) |
| | Già che dice accossì, voglio parlare |
| | A Luccio, e po te torno la resposta. |
| | FRABBIZIO |
| | A gusto tuio; ma Luccio no lo veo |
| | Da stammatina? e s’hà da recetare; |
| 1015 | Sapisse addove stace? |
| | DIANORA |
| | Mo’ mmo’ vene. |
| | FRABBIZIO |
| | Di’, che benca a trovarme suso il palco |
| | P’allestì la Commeddia. |
| | DIANORA |
| | Te lo manno. |
| | FRABBIZIO |
| | Ma ti sovvenga del mio grave affanno. |
| |
| | Giuro Amore e la mia fede, |
| 1020 | Ch’io non so comme so’ bivo; |
| | Il mio petto è fatto un crivo, |
| | E la bella mia Cecella |
| | Con quei rai lo spertuggiò. |
| |
| | DIANORA |
| | Che disgrazia mi contò. |
| | FRABBIZIO |
| |
| 1025 | Tante botte ella mi diede; |
| | Che lo sanco n’è sporchiato; |
| | Se lo spirto s’è fermato, |
| | È che Amore dentro il core |
| | Col suo crin ve l’attaccò. (se ne va pe strata.) |
| |
| | DIANORA |
| 1030 | E da ciuccio lo trattò. |
| |
| | SCENA X |
| |
| | DIANORA, LUCCIO, e CECELLA abbascio. |
| |
| | DIANORA |
| | Luccio? |
| | LUCCIO |
| | Dianora. |
| | DIANORA |
| | Haje ntiso? |
| | LUCCIO |
| | Che facimmo? |
| | DIANORA |
| | Aspe’, ca mo’ parlammo. (tozzola la porta soja.) |
| | CECELLA |
| | Chi tozzola? |
| | DIANORA |
| | Sonch’io; damme la chiave. |
| | E ba fatte vestì ddo Nicoletta, |
| 1035 | Ca s’hà da recetare. |
| | CECELLA |
| | E quanno quanno? |
| | Ca già me pare n’anno, |
| | Che mme faccio vedè ncopp’a le scene. |
| | DIANORA |
| | Va va sciaurata tene. |
| | CECELLA |
| | Né Ma’, me faccio mettere |
| 1040 | Duje sciure n’capo, e mpietto? |
| | DIANORA |
| | Comme vuoje. |
| | CECELLA |
| | E no poco de cuoncio? |
| | DIANORA |
| | Ah schefenzosa, |
| | Ancora non si’ nata, |
| | E buo’ j co la vocca nfracetata. |
| | CECELLA |
| | E tu perché lo puorte? e già si becchia. |
| | DIANORA |
| 1045 | Ah bipera mmardetta |
| | Passa cca, passa cca. |
| | CECELLA |
| | Aspetta, aspetta. (fuje.) |
| | DIANORA |
| | Luccio, la cosa cchiù nce cresce mmano: |
| | Tommasina n’è cchiù figlia a Frabbizio, |
| | Né sapimmo chi è. |
| | LUCCIO |
| | Sia chi se voglia, |
| 1050 | No nne parlammo cchiù, ca no mme serve: |
| | Fraschetta, tradetora. |
| | DIANORA |
| | Adaso, adaso, |
| | Sa che buo’ fa? vattenne a recetare. |
| | Ca mo’ me sto co essa |
| | Pe scoprire paese; e po sta sera |
| 1055 | Parlammo cchiù posato. |
| | LUCCIO |
| | Fa che buoje. |
| | Ma no la voglio cchiù, tu già m’haje ntiso. |
| | (E mo’ vogl’j a frosciarne chillo mpiso.) (Dianora va a la casa de Frabbizio.) |
| |
| | SCENA XI |
| |
| | PIPPO, e po PAGLIACCIO da la strata. |
| |
| | PIPPO |
| | E Dianora me jeva attraverzanno |
| | Lo matremmonio mio co Tomasina? |
| 1060 | E ba, ca vo’ sta bella; haggio mmentato |
| | Na cosa, co Pagliaccio, che si resce, |
| | St’arpìa vo’ havere gusto. |
| | PAGLIACCIO |
| | O Pippo, cca te trovo justo justo. |
| | PIPPO |
| | Che nnova? |
| | PAGLIACCIO |
| | È lesto tutto. |
| | PIPPO |
| 1065 | Aspe’, quanto me piglio la sarrecchia. (trase a la cammera soja, ed esce co la spata.) |
| | PAGLIACCIO |
| | Che mmalora de vecchia, |
| | A fareme attaccà, mente dormeva? |
| | Pe farme sbreognare. |
| | E ba, ca te la voglio conzolare. |
| | PIPPO |
| 1070 | Addove si’? lo famolo sta lesto? |
| | PAGLIACCIO |
| | Nce st’aspettanno. |
| | PIPPO |
| | E ghiammo a fa lo riesto. |
| | PAGLIACCIO |
| | Eh siente, lo ssaje buono. |
| | Ca vo’ venì la vecchia stravestuta |
| | A bedè la Commeddia? |
| | PIPPO |
| | Sine, sine |
| 1075 | L’ha ditto Nicoletta. |
| | PAGLIACCIO |
| | Su jammoncenne, ca lo viecchio aspetta. |
| |
| | SCENA XII |
| |
| | TOMMASINA, e DIANORA e po CECELLA da lo barcone. |
| |
| | TOMMASINA |
| | Ed io che ne sapeva, |
| | Ca Luccio pasteggiava Nicoletta? |
| | Ll’haggio visto co chella fa l’ammore, |
| 1080 | E Me ll’haggio creduto. |
| | DIANORA |
| | Pigliate chesto mo’, che n’è benuto. |
| | Si’ corza a furia contra no nnozente, |
| | Chillo cchiù non te vole, e si tu saje |
| | Arremmedia sti guaje. |
| | TOMMASINA |
| 1085 | Ma quanno sentarrà comm’è passato |
| | Lo fatto, cagnarrà de fantasia. |
| | DIANORA |
| | Tu co chello te nn’iesce; e nce sta sotta |
| | No lotano cchiù gruosso; haggio apprettato |
| | Zi Frabbizio mo’ nnante, che te desse |
| 1090 | A Luccio pe mogliere. |
| | TOMMASINA |
| | E c’have ditto? |
| | DIANORA |
| | Ca sì, ma vo’ che faccia, |
| | Ca tu no le si’ figlia; e quanto tene |
| | Attocca a Nicoletta. |
| | TOMMASINA |
| | Ah maramene? |
| | Luccio lo ssa? che dice? |
| | DIANORA |
| | Non te vole. |
| | TOMMASINA |
| 1095 | Pacienza; non so’ nnata co ssa stella (chiagne.) |
| | Oddio lo core, aimmè... |
| | DIANORA |
| | Uh poverella, |
| | Figlia mia che te siente. |
| | TOMMASINA |
| | Ah ca mo’ moro |
| | DIANORA |
| | Datt’armo, che cos’haje? sto cca pe tene. |
| | TOMMASINA |
| | Ss’ajute tuoie non sonco cchiù pe mmene, |
| 1100 | Io me ne more, mamma, nfra di juorne. |
| | E senza vedè Luccio. |
| | DIANORA |
| | Arrasso sia. |
| | TOMMASINA |
| | Dille da parte mia, ca lo rengrazio, |
| | E le cerco perduono de l’arrore, |
| | C’haggio fatto pe amore. |
| | CECELLA |
| | Ah Tommasina |
| 1105 | So’ benute le sseggie pe pigliarce, |
| | Sbrigate, saglie, saglie. |
| | DIANORA |
| | Mo’ venimmo |
| | Su jammo, gioja mia. |
| | TOMMASINA |
| | Si mme vuo’ bene |
| | Dille, ca ll’haggio amato, e pure ll’amo, |
| | Si be’ m’accide; e s’isso m’ha lassata, |
| 1110 | Sempe soja sarrà sta sbentorata. |
| |
| | Si be’ morta voglio amarlo, |
| | E chest’arma Luccio mio |
| | Co no bello venticiello |
| | Pe trovarlo |
| 1115 | Venarrà. |
| |
| | SCENA XIII |
| |
| | Comparza de lo llargo de lo Castiello, co no Teatro mmiezo de Sagliemmanco, no boffettino, e no bauglietto; Sonature che fanno na zenfonia all’uso, a lo suono de la quale s’arrauna lo Puopolo, e po esce Pagliaccio vestuto redicolo, e po Frabbizio. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| | Ammore m’ha schiaffata na stoccata, |
| | M’ha fatto no pertuso futo futo |
| | E mamma mia s’è tutta desperata, |
| | Ca lo giojello suio ha già perduto; |
| 1120 | E l’hà perduto, e bà, |
| | Che raccia na quarera a Cecca ntroccola. |
| |
| | FRABBIZIO |
| | Bene, bene mi piace; bilordaccio |
| | A questo modo ne? |
| | PAGLIACCIO |
| | Che v’haggio fatto? |
| | FRABBIZIO |
| | In cambio di servir, tu vai cantanno? |
| | PAGLIACCIO |
| 1125 | Chest’è ll’utema moda |
| | De li settepanelle, |
| | C’agn’uno vo’ cantà doj’ariettelle. |
| | FRABBIZIO |
| | Sciocco, birbo, poltron, milenzo, infame! |
| | PAGLIACCIO |
| | Ch’è stato si patrone? sto fracasso |
| 1130 | Ca canto? e si chiagnesse |
| | Io vorrebbe saper ei che facesse? |
| | FRABBIZIO |
| | Ed osi di parlar? Tu non sapevi, |
| | Ch’oggi deggio servir questi Signori? |
| | PAGLIACCIO |
| | E l’ossoria le sserva, chi ve tene? |
| | FRABBIZIO |
| 1135 | Ma tu dovevi prevenirmi in palco, |
| | Per dir, ch’io già mi parto, e vo’ lasciare |
| | A beneficio loro |
| | Il mio ricco tesoro. |
| | PAGLIACCIO |
| | Quà tesoro? |
| | FRABBIZIO |
| | Del balzamo simpatico. |
| | PAGLIACCIO |
| 1140 | E mo’ ll’hanno sentuto da uscìa; |
| | Se serva chi nne vo’; chi no se stia. |
| | FRABBIZIO |
| | Incivile, villano a questo modo |
| | Si parla a questa gente nobilissima? |
| | PAGLIACCIO |
| | E comm’haggio da di’? |
| | FRABBIZIO |
| | Taci. Signori |
| 1145 | Io non voglio stincar le vostre orecchie. |
| | PAGLIACCIO |
| | Io non voglio stracciar le ppezze vecchie. |
| | FRABBIZIO |
| | Già sapete per prova quante sono |
| | Le virtù del mio balsamo simpatico. |
| | PAGLIACCIO |
| | Le virtù del mio balzamo panzatico. |
| | FRABBIZIO |
| 1150 | Quant’infermi hà sanati. |
| | PAGLIACCIO |
| | E quanta n’have accise, e stroppeate. |
| | FRABBIZIO |
| | Si chiama egli simpatico, |
| | Che non solo è antipatico de’ mali, |
| | Ma è tutto simpatia con la salute. |
| | PAGLIACCIO |
| 1155 | È tutto ntrepatia co la nfrascata. |
| | FRABBIZIO |
| | Sicché sana l’infermo. |
| | PAGLIACCIO |
| | E ’l sano ammazza, |
| | (Che te venca lo piello.) |
| | FRABBIZIO |
| | E ’l san migliora. |
| | PAGLIACCIO |
| | Te lo manna a mmalora (fuss’acciso.) |
| | FRABBIZIO |
| | Si chiama ancor Simpatico, |
| 1160 | Perché nelle sue lettere |
| | Sue virtù si comprendono. |
| | PAGLIACCIO |
| | Se mpenneno. |
| | FRABBIZIO |
| |
| | Scioglie i nervi attratti, |
| | Impingua l’umor secco, |
| | Matura i tumori, |
| 1165 | Purga il sangue infetto, |
| | Ajuta a digerire, |
| | Toglie ogni dolore, |
| | Ingagliardisce i sensi, |
| | Cura ogni gran male, |
| 1170 | Opra in un istante, e a tutto vale. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| | Purifeca, mollifeca, |
| | Annetta, e caccia fora, |
| | E schiatta lo malato nfra mez’ora. |
| | Segnure nobelisseme |
| 1175 | Chist’è lo vero bauzamo, |
| | Che n’è fatto de chiacchiere, |
| | C’haggia no bello nomme, e brutte fatte, |
| | Comm’a ciert’aute Sagliemmanche sfatte, |
| | Che te fanno na zorbia, e po la chiammano |
| 1180 | Il balsamo del Sole, |
| | L’unguento de li morti, e che sacc’io, |
| | Che non zervono ad auto, ch’a sfrattare |
| | Lo vorzillo, ed a farve vommecare. |
| | FRABBIZIO |
| | Non dir così, Pagliaccio, tutti sono |
| 1185 | Corona del mio capo. |
| | PAGLIACCIO |
| | Ne Si Anonemo |
| | Quanto lo binne? |
| | FRABBIZIO |
| | Io non vendo, dono |
| | Per cortesia a ricchi, |
| | Per caritate a poveri. |
| | PAGLIACCIO |
| | Sentite |
| | Si dona il nostro balzamo panzatico |
| 1190 | Per cortesia a giuvane, |
| | Pe caretate a becchie. |
| | FRABBIZIO |
| | E acciocché veggiano |
| | La cortesia del servitore Anonimo; |
| | Tieni Pagliaccio. |
| | PAGLIACCIO |
| | Tenco. Fa a la mpressa. |
| | FRABBIZIO |
| | Questo vaso un teston l’hò dato in Roma, |
| 1195 | A voi per due carlini; ora che parto, |
| | Per amor, ch’io vi porto. |
| | PAGLIACCIO |
| | A lo vorzillo. |
| | FRABBIZIO |
| | Vi domando un carlino; e sto aspettando |
| | Tre padroni, che facciano favore. |
| | PAGLIACCIO |
| | (A buo’ mmercato penzace) Segnure, |
| 1200 | Favorite l’Anonemo, pigliatelo, |
| | Ca da povero giovane ve juro, |
| | Ca ogn’uno, che lo ttene, |
| | Non pò havè maje cchiù bene. |
| | Si Patro’, male signo, chisto bauzamo |
| 1205 | No nzerve. |
| | FRABBIZIO |
| | E la ragione? |
| | PAGLIACCIO |
| | Uscia mo’ hà ditto. |
| | Ca scioglie i nervi attratti, |
| | E chisto fa venì lo ranco a tutte. |
| | FRABBIZIO |
| | Eh taci sciocco, chiama Cardellina, |
| | E spassate codesti miei Signori. |
| | PAGLIACCIO |
| 1210 | Oh chesta sì è la via, |
| | Che potimm’ajutà la mercanzia? |
| | Cardellina? |
| |
| | SCENA XIV |
| |
| | Cardellina, ch’è CICELLA, e li stisse. |
| |
| | CARDELLINA |
| | Chi chiama? |
| | PAGLIACCIO |
| | Uscite fora. |
| | CARDELLINA |
| | Che vuoi Pagliaccio? |
| | PAGLIACCIO |
| | Hà ditto lo patrone, |
| | Che spasse sti Segnure. |
| | CARDELLINA |
| | E tu? |
| | PAGLIACCIO |
| | Non zervo. |
| 1215 | N’hanno sanco co mmico, tu l’haje genio. |
| | CARDELLINA |
| | Ed io non so che far, sono ragazza. |
| | PAGLIACCIO |
| | Sei bona in caggia, e sarrai bona in piazza. |
| | FRABBIZIO |
| | Cardellina? |
| | CARDELLINA |
| | Padrone |
| | FRABBIZIO |
| | Un’arietta |
| | A codesti Signori. |
| | CARDELLINA |
| | Ecco son pronta. |
| | PAGLIACCIO |
| 1220 | Su canta, ca te porto la vattuta. |
| |
| | SCENA XV |
| |
| | DIANORA attappata, PIPPO, che le vene a la pedata, e LUCCIO, che bene appriesso a Pippo. |
| |
| | DIANORA |
| | Attiempo attiempo è sciuta; |
| | Voglio sentì che dice sta fraschetta. |
| | PIPPO |
| | (Già la vecchia è arrevata ) |
| | LUCCIO |
| | (Vecco Pippo ) |
| | PIPPO |
| | (Ah ca ll’haggio annevenata.) |
| | CARDELLINA |
| |
| 1225 | Sento dir, che Amor sia bello, |
| | E provarlo anch’io lo vo’; |
| | Già comincia a lusingarmi, |
| | Titillando il cor mi sta. |
| |
| | DIANORA |
| | Ng’ha grazia la moccosa. |
| | CARDELLINA |
| |
| 1230 | Mi presenta questo, e quello, |
| | Ed io sciegliere non so; |
| | Ma per dirla, il meglio parmi, |
| | Chi è più ricco, e chi più dà. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| | E viva Cardellina. |
| | CARDELLINA |
| 1235 | Vivan questi Signori, |
| | Che son tanti cortesi a favorirmi. |
| | DIANORA |
| | (Uh che puozze schiattà, vi comm’è pronta.) |
| | FRABBIZIO |
| | Cardellina? |
| | CARDELLINA |
| | Padron. |
| | FRABBIZIO |
| | Giacché tu sappi, |
| | Che son questi Signor così benigni, |
| 1240 | Pregali a favorir anche l’Anonimo. |
| | CARDELLINA |
| | Scusatemi padron, questa giornata |
| | È per me destinata. |
| | PAGLIACCIO |
| | Faccia lei, |
| | Che a smautì vase molt’acconcia sei. |
| | CARDELLINA |
| | Signori nobilissimi |
| 1245 | La vostra Cardellina st’attendendo |
| | Il primo, che le mandi il fazzoletto. |
| | PAGLIACCIO |
| | Per haver un simpatico vasetto. |
| | CARDELLINA |
| | Ecco il primo; obligata. |
| | PAGLIACCIO |
| | (Ed è Milordo.) |
| | CARDELLINA |
| | Presto, presto Padron, datemi un vaso. |
| | FRABBIZIO |
| 1250 | (Uh decisse addavero ) eccone uno, |
| | E la ricetta ancora; ove si legge |
| | A quanti mali giova, e come s’usa. |
| | CARDELLINA |
| | Prenda Signore. |
| | PAGLIACCIO |
| | Eccone un’altro. |
| | CARDELLINA |
| 1255 | Lascia Pagliaccio, che a me viene. |
| | PAGLIACCIO |
| | L’hà menato no viecchio. |
| | CARDELLINA |
| | Io vo’ tutti servir. |
| | PAGLIACCIO |
| | Che bravo stommaco! |
| | O bon’ora, e che chioppeta? |
| | CARDELLINA |
| | Sta fermo. |
| | PAGLIACCIO |
| | Eh ca tu non può tanto, cerc’ajuto; |
| 1260 | Io Piglio li denare, lo Si Anonemo |
| | Dace li vase a mmene. |
| | Io po le ddonco a ttene, |
| | Tu po le ghiette a lloro, |
| | E nce mmescammo tutte a sto lavoro. |
| | FRABBIZIO |
| 1265 | Cardellina? |
| | CARDELLINA |
| | Padron? |
| | FRABBIZIO |
| | Poc’altri vasi |
| | Vi restano da dar, quanto più presto |
| | Tu sarai favorita. |
| | CARDELLINA |
| | Già v’intendo |
| | Più presto noi faremo la Commedia? |
| | FRABBIZIO |
| | Certo, e sarà? |
| | CARDELLINA |
| | L’AMORE NON GRADITO |
| | PAGLIACCIO |
| 1270 | Segnure, ch’aspettate a provedere, |
| | Ca pescraje nce ne jammo, e buje restate, |
| | Arrasso sia, senza sanetate. |
| | DIANORA |
| | Ne voglio accattà uno |
| | Uh guardia, guardia |
| 1275 | Piglia sto mariuolo |
| | Lo moccaturo mio, co tre patacche, |
| | E no carrino dinto? |
| | PIPPO |
| | Staje mbreaca? |
| | DIANORA |
| | Tu si’ stato forfante, guardia guardia. |
| | PAGLIACCIO |
| | Che malanne hà ssa vecchia co ssi strille. |
| | PIPPO |
| 1280 | Che faccio, c’ha perduto, |
| | E lo bole da me. |
| | PAGLIACCIO |
| | Dalle se’ schiaffe, |
| | E bottannella a cancaro. |
| | PAGLIACCIO |
| | Vattenne, |
| | O te nforro de punia? |
| | DIANORA |
| | Piscia ccane. |
| | Lo sanco mio. |
| | PIPPO |
| | E no mmuo’ j a lo ponte, |
| 1285 | O mo’ te donco nfronte? (la votta forte.) |
| | DIANORA |
| | Iostizia, jostizia, ca sto mpiso |
| | M’h’arrobbato, e me perde lo respetto. |
| | LUCCIO |
| | (Mannaggia chesta è zia) non haje creanza (a Pippo.) |
| | A mmaltrattà na femmena schefienze |
| 1290 | Tu saje, chi è chessa! |
| | PIPPO |
| | Sia conca se voglia. |
| | Che pretienne si’ guappo? |
| | LUCCIO |
| | Ah birbantiello |
| | Miette mano assa spata (lo puopolo fuje, e Frabbizio, e Pagliaccio zompano nterra a spartì.) |
| | Aiuto, aiuto, |
| | Ca chisse se sbennegnano. |
| | PAGLIACCIO |
| | Si Luccio, |
| 1295 | Si Pippo, che ffacite? turzo mmiezo. |
| | LUCCIO |
| | Arrassate da lloco. |
| | PAGLIACCIO |
| | Afferra Pippo. |
| | CARDELLINA |
| | Bene mio, ca mo’ moro. |
| | DIANORA |
| | Aggente aggente. |
| | PAGLIACCIO |
| | No strellà, foss’accisa; ca n’è niente. |
| |
| | SCENA URDEMA |
| |
| | TOMMASINA, e NICOLETTA, ch’esceno da dereto a lo Teatro, e li stisse. |
| |
| | NICOLETTA |
| | Ah Luccio mio che ffaje? |
| | TOMMASINA |
| | Fermate Pippo. |
| | LUCCIO |
| 1300 | No mme tenè. |
| | PIPPO |
| | Lassame j bon’ora. |
| | FRABBIZIO |
| | Tienelo Nicoletta. |
| | PAGLIACCIO |
| | No passa Tommasina. |
| | PIPPO - LUCCIO |
| | Te voglio fa provà la trementina. (esce ncoppa a lo Teatro, e dice a Pippo.) |
| | DIANORA |
| |
| | Screstamillo sso forfante. |
| |
| | PAGLIACCIO |
| |
| 1305 | Statte zitto fusse mpesa. |
| |
| | DIANORA |
| |
| | Fusse mpiso tu, ed isso. |
| |
| | FRABBIZIO |
| |
| | E scumpitelo st’aggrisso. |
| |
| | NICOLETTA - TOMMASINA |
| |
| | Luccio/Pippo mio sarvate cca. |
| |
| | PIPPO - LUCCIO |
| |
| | E lassateme sfocà. |
| |
| | PIPPO |
| |
| 1310 | Va smargiasso. |
| |
| | LUCCIO |
| |
| | Va birbante. |
| |
| | A DUE |
| |
| | La fenimmo chesta mpresa |
| | Quanno tiempo nce sarrà. |
| |
| | DIANORA |
| |
| | Mariuolo, truffajuolo |
| | Io te voglio f’arrotà. |
| |
| | PAGLIACCIO - FRABBIZIO |
| |
| 1315 | Lo sempateco panateco |
| | Chesta vota è ghiuto già. |
| |
| |
| |
| |
| |