Opera Buffa  Napoli 1797 - 1750
  
  
 La festa de Bacco, Napoli, Recciardo a Fontana Medina, 1722
 a cura di Ida Paradiso
 
 
 
paratesto ATTO PRIMO ATTO SECONDO ATTO TERZO Apparato
 
 LA FESTA DE BACCO
 
 
 Commeddeja de Col’Antuono Feralintisco Posta n’ Museca da lo Segnore Lonardo Vinci. Da rappresentarese a lo Triato de li Shiorentine a l’Autunno dell’anno, che ’corre 1722. Addeddecata a So Amenenzeia l’Amenantissemo Segnore Cardenale Mechele Federico de li Conte D’Althaan, Veciarré, e Capetaneio Gennerale nchisto Regno de Napole.
 A Napole MDCCXXII. E le realano da Recciardo a Fontana Medina.
 
 
 AMENANTIS. SEGNORE.
 Co lo cchiù sproffunno ncrino, e co la cchiù chiantura lleverenzeia; jettato luongo luongo a li piede de l’Amenenzeia Vosta; v’appresento (Segnore Amenantissemo) sta piccola Commeddejella; e bengo a ’fa chesto co no jajo, che mm’ha fatto addeventà na Mummeia, e co no tremmoliccio n’cuorpo, che mme fa ghì li diente pe ll’areia, pocca già mme pare de ve vedè co na cera trovola, e co lo ’zurfo a lo naso, e de ve sentì dicere, co na voce da fa sorrejere: Olà! Coteste bagattelle si portano alla mia presenza? Co la paura porzì d’havè na schiaffejata de mmascune co lo ’pepe, e na fammosa ncotognata senza zuccaro. Io (Segno’;) che ’tengo la valanza justa; mbe’ conzidero, ca mme mmeretarria assaje cchiù peo de chesto, pecché, co tanta mala crejanza, mme so’ fatto lizeto de ve portà na cosa, che n’accocchia co l’autezza de li sentimiente vuoste, e non confinfa co la gravetate de la perzona vosta; ma, pecché saccio, ca li gran Segnure (comme site vuje) soleno azzettare de muto bona voglia li piccole presiente, perzò (Amenantissemo mio) aggio fatto de Trippa corazzone, e mme nne so’ benuto, tinco tinco, a portareve chisto mio. Chesta (Segno’) è na coselluccia, che se face a lo piccolo Triatuozzolo de li Shiorentine, e ’si mbe’, canosco, che non sia n’apparichio pe d’uommene azzelliente, e de ciappa; puro (Segnore Amenantissemo) te voglio preà na razeia (e non te sia n’ commanno) che sentite na raggionella mia, che spero, ch’aggiate la benegnetate de faremella bona. Aggio ntiso da chi hà lejute le storeie vecchie, ca si mbe’ l’antiche Mparature aveano gusto de li spettacole fammuse, digne de la grannezza lloro, e de lo geneio Mparatorisco; s’addelettavano porzì de cierte autre de vasciamano, saporite e grazejuse, pe se fa n’abbottata, a crepa panza, de riso. Cca (Segnore mio bello ) no nce vedarrite Aruoje, che chiacchiarejano, ne azzejune arojeche, e de spanto, che ’so’ chelle ’cose, che ’banno de mesciescia co lo ’geneio vuosto, che ’site n’Aroje de li cchiù faudejante de lo Munno no nce vedarrite machene, e mutazejune de Scene, né mmanco musco, tommasco, spanfeie, sfuorge, vezzarrie, e autre fruscole; ma se tratta d’uommene foretane, e de foretanelle, che, a la nzemprecesca, e foretanesca manera portano no ntricolillo ammoruso; e parlano co la bella lengua nosta Napoletana, ch’è na mmesca pesca de Grieco, de Latino, e de Toscano, ed ogne ’parola, Segno’ te la siente sonà a l’aurecchie tonna, chiatta, e majateca, e porta co d’essa no cuofeno de razeia, de docezza, e de fazezeja, ed è nzomma no pejatto de maccarune co lo zuchillo, che t’addecreja, e te sazeia. Non passo cchiù nnante, azzò no mm’aggiate pe sbafate, e pe spaccone; e pocca mm’avite fatta la razeia de sentire nfi’ a mmo’ sto trascurzo, che v’aggio fatto; mme mecco mperechicco de supprecarevenne tre autre, pecché mme so’ addonato (Segnore Amenantissemo) ca la generosetate vosta nne tene li Magaziene chine, e nne vene da metere pe le ghì spezzanno a ’branche, a ’mucchio, e a ’botta fascio. Mo’ ve dich’io qua songo. La primma, che no ve facciate tanto caro a ’bedere, pe d’anchì, co la presenzeia vosta, de lumme, e da sbrannore lo Triato, la Commeddeia, e le Perzune, che la fanno. La seconna, che le ’facciate digne de la vosta benegna, e massiccia protezzejone, azzò; guarnute de tanto anore,che le pò portà a ll’utemo signo de la groleia; pozzano fa rosecà la mappa a la groleia stessa pe mmideia, e pe ’despietto; e co la terza vorria (Segnore) che v’accattassevo no schiavo, co poco spesa. Lo schiavo songo io, co no fierro ncanna, e n’autro a lo pede; e la spesa non sarrà autro, che lo buono praceto vuosto d’azzettareme pe tale, ch’è cosa, che no ve costa niente. E pecché, co ll’uocchie a ’zennariello, e co lo pizzo a riso, ch’avite fatto, mm’assecura la gentelezza de l’Amenenzeia vosta de tutte treje; perzò io de chella, ch’attocca a mmene, nne piglio da mo’ lo possesso, co dechiarareme, e sprubbecareme pe sempe.
 De Vost’Amenenzeia
 Ummeliss., Devotiss., e Obbregatiss. Schiavottiello,
 Velardino Bottone.
 
 
 ARGOMIENTO.
 A ’chille tiempe, che le ’Gente se facevano li Ddieje a ’gusto lloro chi protettore de na cosa e ’chi de n’autra; avevano, ntra de ll’autre, lo ’Dio Bacco, che lo tenevano pe protettore de le benegne, e de lo Vino, e perzò pe d’ogne banna nce nn’erano li Tiempeie, e le statole, co li Saciardote, e le Saciardotesse; ed avevano pe costumme chille pazze de fa na festa de spanto ogn’anno, co suone, cante, abballe, e ghiuoche, e de le portà li presiente de ll’uva novella, credenno ogn’uno de potè fa co ’chesto na bona mmottata de musto. A Chianura nc’era no Tempeio de chiste; e ’pecché la morte nn’aveva arresedejato lo Saciardote, e llà no nc’era n’ommo d’azzò pe nne potè fare n’autro; fatto conziglio ntra chille pajesane, appizzajeno ll’uocchie a Pomponeio Taratappa de Soccavo, Massaro muto commeto, e ’saccente pe ’chillo affizeio, che fuje da isso azzettato de muto bona voglia, chiammannose contente, e anorato pe la bella fortura, che l’attoccava de servire a chillo Dio. Avea Pomponeio na figlia chiammata Ciulla, la quale era nnamorata corresposta de Luzeio Parasacco, porzì de Soccavo; e ’chisto avea na Sore, chiammata Ninfa, ch’era nnammorata, puro corresposta, de Rajemo Tommariello de Chianura, figlio de Senobbeia Cecavoccola, Saciardotessa de Bacco, ed avevano sgargejato ntra de lloro pe la vecenanza, che nc’è da Chianura a Soccavo. Quanno Pomponeio appe a partire da Soccavo pe ghiresenne a Chianura; Ciulla, la figlia soja, se deze la fede de matremmoneio co Luzeio, decenno d’avere già accordato lo patre; e ’facettero l’appontamiento, che a la Festa de Bacco, ch’era poco lontana, avessero avuto da nguadejare a Chianura. E Rajemo, che ’puro t’avea dato fede de Matrimoneio co ’Ninfa ll’avea porzì mpromisso de farese lo nguadeio a la stessa festa, assecorannola, ca la Mamma Senobbeia nn’era contenta, e nn’avea muto gusto. Arrevato Pomponeio a Chianura, co la figlia, socedette, nnitto n’fatto, no cagniamiento d’ammore, pocca Ciulla se nnammoraje de Rajemo, e Rajemo d’essa, scordannose chella de Luzeio, e chisto de Ninfa. E ’soccedette porzine, che Pomponeio co Senobbeia se nnammorajeno ntra de lloro, pe se peglià pe ’marito, e ’mogliere. Cchiù de chesto no nc’è abbesuogno de se dicere, ca tutto ll’auto te lo puoje ghì lejenno a gusto tujo, avenno sto Livro lo penziero de te dà sfazejone, nsi’ a no fenucchio.
 
 
 AMMICO LEJETORE.
 Se sape, ca cierte ’parole, che ’pareno brutte; come songo: Stelle, sciorte, destino, ed autre fruscole; so’ li cerefuoglie, che ’fanno cchiù gostosa la nzalata de la Povesia; ca d’autro l’Autore, c’ha scritto ste ’cose co la gniosta, è buono a scrivere, e a ’mantenè co lo sango, ca isso è bero Cattoleco Rommano nfi’ mponta. Saccete covernare, si te vuoje mantenè co ’salute, e ’te vaso le mmano.
 
 PERZUNE, Che chiacchiarejano.
 
 POMPONEIO Taratappa, Viecchio, massaro, saciardote de Bacco, vidolo, Padre de Ciulla, nnammorato de Senobbeia; e po se nnammora de Ninfa.
 SENOBBEIA Cecavoccola, Vecchia Vedola, Saciardotessa de Bacco, mamma de Rajemo, e nnammorata gelosa de Pomponeio.
 Lo Segnore Semmuono de Farco.
 CIULLA Taratappa, figlia de Pomponeio, nnammorata mprimmo de Luzeio, e po de Rajemo.
 LUZEIO Parasacco de Soccavo, Massaro, frate de Ninfa; e nnammorato de Ciulla.
 Lo Segnore Felippo Calandra.
 NINFA Parasacco de Soccavo, sore de Luzeio, e nnammorata de Rajemo.
 RAJEMO Tommariello, Massaro, figlio de Senobbeia; nnammorato mprimmo de Ninfa, e ’po de Ciulla.
 Lo Segnore Gnazeio Borgaglia.
 PERNA Cocciolella, nepote de Pomponeio.
 La Segnora Poleta Costa.
 GIANGRAZEIO Mafrone, guarzone de Pomponeio.
 Lo Segnore Giovanne Romaniello.
 
 
 La Scena se fegne a lo Casale de Chianura; e dev’essere na Campagna tutta de chiuppe, vite, e uva; co lo Tempeio de Bacco, e la statola soja accravaccata a na votte, che starrà chiantata ncoppa a l’autaro.
 
 
 
 

 

 

Trimestrale elettronico 2016-1

Ultimo aggiornamento: 4 gennaio 2016

 

Valid XHTML 1.0 Transitional